Devletin parasal desteği ile üretilen süt tozunda vurgun. Süt tozundaki vurgun kamu harcamaları ve hayvancılık sektörünü vuruyor.
 
 
İki yıl önce parasal süt tozu teşvik uygulamalarındaki suiistimalleri dile getirmiştik. Şimdi de süt tozunda bir vurgun şeklini ele alacağız. Bu vurgun kamu harcamalarını ve hayvancılık sektörünü vuruyor..

 
Çiğ sütte fiyat istikrarını güya sağlamak için devletten parasal teşvik alan bir süt tozu üreticisinin süt tozu teşviki almadaki bir sahtekârlık hünerini kaleme alıyoruz.
 
 
Süt tozu teşvikli üretimi nasıl başladı?
 
 
2008 yılının Haziran ayında çiğ süt fiyatları 55-60 kuruş idi. Çin’de süt tozunda melamin çıkması ve bu melaminli süt tozunu tüketen çocukların ölümlerinin görülmesi üzerine Çin süt tozu ithalatına sıkı denetimler getirmesi üzerine diğer ülkelerin bu ülkeye süt tozu satışı durmuştu. Bundan dolayı süt tozu stokları serbest limanlarda birikmesi stok maliyetlerini yükseltmeye başlayınca firmalar süt tozu satışlarında damping (indirim) yaptılar. Türkiye’deki endüstriyel süt ve süt ürünleri sektörü piyasadan çiğ süt toplama yerine ithal ucuz, indirimli süt tozlarını satın almaya başlayınca çiğ süt fiyatları 39-40 kuruşa Temmuz ayında düştü. Süt tozundan yapılan süt ile çiğ sütün fiyatı sanayiciler tarafından denkleştirilmişti. Çiğ süt fiyatlarının süt tozu ile düşürülmesi sonucunda üreticiler Sarıkız Hakkını helal etmiyor’’ mitingleri yapmaları üzerine ASÜD (Ambalajlı süt ve süt ürünleri Derneği ) başkanı Sayın Harun Çallı çiğ sütte arz fazlası var demişti. Oysa ki çiğ sütteki arz fazlalığını çiğ süt üretimi değil ithal edilen ucuz süt tozu sebep olmuştu. Kriz ile ilgili sebep konusunda ASÜD başkanı bakanlığı ikna etmiş olmalı ki 30 Nisan 2009 tarihinde çiğ sütte fiyat istikrarı sağlama gerekçesi ile parasal teşvikli süt tozu uygulamalarına geçildi. Güya fiyatı düşen çiğ süt referans fiyatlardan satın alarak çiğ sütte fiyat istikrarı sağlanacaktı. Referans fiyatları da Ulusal Süt Konseyi belirliyordu.   
 
 
Vurgunun Tarifi ve Aktörleri
 
 
Gerçekte referans fiyattan çiğ sütü satın alması gereken süt tozu fabrikasının düşük fiyattan satın alıp referans fiyattan satın alınmış gibi göstermesinin adıdır; süt tozu sahtekârlığındaki vurgun.
 
 
Bu öyle bir vurgun ki üç senede bir kooperatif başkanına binlerce liralar, bir süt tozu fabrikası&ambalajlı süt ve süt ürünleri fabrikası sahibine dört yıllık süt tozu vurgunu ile bilmem kaç milyonluk ikinci bir ambalajlı süt ve süt ürünü fabrikası satın aldırıyor.
 
 
Bir yüksek bürokrat da basın önüne çıkıp Türkiye’de en çok süt tozu teşviki alan ilimiz Konya’dır (hemşeri kenti) diyebilip, övünebiliyor.
 
 
Süt tozunda vurgun olayını süt tozu üreticileri tek başlarına da yapmıyorlar, yanlarına maalesef bir kooperatif başkanı da buluyorlar.
 
 
Vurgunun Alt Yapısındaki Teori
 
 
Sakın kooperatif düşmanlığı yaptığım sanılmasın. Güzel aletler güzel ellerde olmalıdır.
 
 
Parasal teşvikli süt tozundan yararlanacak süt tozu fabrikası kendinin diğer ambalajlı süt ve süt ürünleri fabrikası vasıtasıyla çiğ süt topladığı bölgeden halen kendi çiğ süt toplayıcıları tarafından çiğ sütü diyelim ki 70 kuruştan toplatıyor iken aynı bölgeden kendi süt tozu fabrikası için referans fiyattan (90Krş) çiğ süt satın alsa diğer fabrikasının elde edeceği hammaddenin (çiğ süt) fiyatını kendi eliyle yükseltmiş olacak. Referans fiyattan satın almamış olsa veya almamış gösterse  süt tozunun parasal teşvikinden yararlanamayacak.
 
 
Vurgun Nasıl Yapılıyor?
 
 
Bu süt tozu üreticisi firma bir kooperatif başkanına diyor ki; senin kendi üreticilerinden günlük çiğ süt toplama kapasiten 5 ton, gel, bizim çiğ süt toplayıcılarımızın topladığı çiğ sütü senin üzerinden geçirelim, senin günlük çiğ süt toplama kapasiten 150 ton olacak.. Ve fiskostan sonra anlaşıyorlar..

Kooperatif başkanı; süt tozu fabrikası& Ambalajlı süt ve süt ürünü fabrikasının çiğ süt toplayıcılarının topladığı çiğ sütü evrak üzerinden 70 kuruşa alıyor sanki 90 kuruşa satmış gibi süt tozu fabrikasına fatura kesiyor. Süt tozu fabrikası da referans fiyat 90 kuruştan kooperatiften aldığı  faturayı süt tozu teşviki almak için bakanlığa sunuyor. Kooperatifin faturasını aldıktan sonra süt tozu fabrikası kooperatife 90 kuruştan aldığı faturaya karşılık gelecek miktarda iade faturası kesiyor. Bu sefer kooperatif süt tozu fabrikasına hizmet faturası kesiyor. Devletten beher litre çiğ sütbaşına 20 kuruş haksız kazanç ortaya çıkıyor, bu 20 kuruşun kooperatif başkanı ile süt tozu fabrikası sahibi arasında hangi oranda bölüşüldüğü ise kendi aralarında bir olay.
 
 
Vurgun Rakamları Nedir?
 
 
O ay 4500 ton çiğ sütü toplamış gibi olan kooperatif başkanı süt tozu üreticisine sattığı 4500 ton çiğ sütü Ulusal Süt Konseyi’nin öngördüğü çiğ süt referans fiyatından (mesela 90 kuruş) toplam olarak 4 milyon elli bin liralık fatura kesiyor. Bu faturaya dayanarak süt tozu üreticisi firma Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na giderek o anki geçerli süt tozu tonaj destekleme fiyatından (3000 TL gibi- Uluslararası fiyat farkı )  toplam 1,3 milyon lirayı cebe indiriyor. (4500 ton çiğ sütten aşağı yukarı 450 ton süt tozu üretiliyor)
 
 
Ayda 4500 tonluk süt tozu usulsüz üretilmiş ve teşvik verilmiş, çiğ süt üreticisine bir fayda sağlamamış ve her tondan 20 TL haksız kazançla her ay 90 bin TL haksız kazanç elde ediliyor…

İşlemler sahte olduğu için bölgeden gerçekte çiğ süt referans fiyatlardan toplanmadığı için her ay 450 ton süt tozu desteği karşılığı olan 1,3 milyon TL kamu harcaması da boşa gidiyor.
 
Yani her ay 450 tonluk sahtecilikle üretilen süt tozunun 1,3 milyon TL’si ve bölüşülen her ay 90 bin lira boşa gitmiş oluyor..!!!
 
 
Biz yukarıdaki miktar ve rakamları bir olaya ait örnek verdik. Böyle kaç olay olduğu gerçekte süt tozu teşvik ödeme tüm dosyaları siyasi otoritelerden bağımsız denetleme kuruluşlarınca ortaya çıkarılabilinir.
 
 
İşte bir örneğini verdiğimiz bu olayda çifte sahtekarlık yapılmış oluyor.!
 
 
Kim bu kooperatif başkanı ve süt tozu fabrikası sahibi?
 
 
Sahi bu olay kamuoyundan niçin gizleniyor. Sadece tek bir koop-süt tozu üreticisi ilişkisi mi yoksa bir çok kooperatifler- süt tozu üreticileri ilişkisi de mi böyle?
 
 
Bir kooperatif başkanın 2013 mart ayı çiğ süt fiyat pazarlığı arifesinde eski çiğ süt fiyatlarını korunması isteği acaba bu kirli süt tozu ilişkilerinin, yasal komisyonların dışındaki komisyonların sonucumudur?
 
 
Süt tozu teşvikinin bir kısmı sahtekârlara gidiyor. Kim bu sahtekârlar açıklanmalıdır! Gıda iğdişi yapanlar açıklanıyor da bunlar niçin açıklanmıyor? Bu koop. başkanı, bu süt tozu fabrikası sahibi yargıya sevk edilmiş midir?
 
 
30 Nisan 2009 tarihinden bu yana çiğ sütte fiyat istikrarı sağlamak için parasal teşvikli süt tozu programı uygulanıyor? Bu program ile zaman zaman Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Sayın Mehdi Eker Beyefendi süt tozu ithalatına gerek kalmadığını söylüyor.
 
 
Süt tozunun tonuna 2500-3000 TL verilen parasal destek ithalatı durdurmak için değil çiğ sütte fiyat istikrarı sağlamak için veriliyor ve hükümet kararnamesi de bu yöndedir.
 
 
Süt tozu teşvik uygulamalarında yukarıda izah ettiğim sahte işlemler ise işin başka bir yönüdür.
 
 
Süt tozuna parasal teşvik uygulaması yukarıdaki sebeplerden dolayı bir türlü amacına ulaşmamasının sebebi uygulamalardaki yanlışlıklardır.
 
 
Sahtecilik yapılmadan da üretilen süt tozunun kota tahsis biçiminde yanlış uygulamalar, yanlış uygulanan bölgeler var. Hem süt tozu fabrikası hem de ambalajlı diğer süt ürünleri fabrikasının çifte sahipliğine süt tozu üretim teşvikinin de verilmesi yanlış bir uygulamadır. Kaldı ki kota uygulaması pasta bölüştürülmesi şeklinde gerçekleştiriliyor.
 
 
En çok süt tozu teşvikinden yararlandığı halde çiğ süt fiyatlarının referans fiyattan aşağıda olduğu bölge de Konya’dır. Bu bölgede süt tozu fabrikaları diğer kendi ambalajlı süt ürünü fabrikası çifte sahipliği eliyle çiğ sütün fiyatını düşürüyor, diğer kendi süt tozu fabrikası ile de güya referans fiyata yükseltmek için  çiğ süt topluyor, gerçekten de referans fiyattan toplasa bile kendi diğer fabrikası için çiğ süt toplama pazarının fiyatını niçin yükseltsin ki?
 
 
Et ve Balık Kurumu önümüzdeki günlerde Et ve Süt Kurulu olarak yapılandırıldığında halen GTH Bakanlığı ve Ulusal Süt Konseyi’nin birlikte uyguladığı parasal teşvikli süt tozu uygulamalarını devir alacak. Umarız ki Et ve Süt Kurulu tüm bunlara dikkat ederek kendi teşvikli üretim için hazırlayacağı yönetmeliği kamuoyuna sunar da biz de görüşlerimizi bildiririz.
 
 
Görüşümüz odur ki müstakbel Et ve Süt Kurulu parasal teşvikli süt tozunu süt tozu fabrikalarının bu çifte fabrika (diğer ambalajlı ürün) sahipliği karşısında onlara fason ürettirme ve onlardan satın alarak kendi ESK deposuna alma yerine kendine ait değişik bölgelerde üç-dört adet süt tozu fabrikası kurduğu takdirde en doğru çözüm olacak, çiğ süt fiyat istikrarını yeni kurum sağlayabilecektir.