Geçtiğimiz üç yılda Çin'in yüksek oranda pamuk stoklaması uluslararası ticareti ağırlaştırmış v pamuk fiyatlarının içte ve dışta düşmesinde etlkili olmuştur.

"Özellikle 1990'lı yılların sonlarından itibaren artış eğilimine giren dünya pamuk stokları, küresel ekonomik krizin yaşandığı 2008/09 dönemine kadar artmaya devam etmiştir. 2009/10 döneminde krizin etkilerinin azalmasıyla hareketlenen pamuk ticareti, bu dönemdeki zayıf üretimden dolayı stoklardan karşılanmış, stoklardaki bu azalma eğilimi pamuk fiyatlarında yukarı doğru bir hareketlenmeyi beraberinde getirmiştir."

"Ancak bu dönemden sonra dünya pamuk stokları tekrar ve hızlı bir artış eğilimine girmiştir. Dünya pamuk üretiminde yaşanan artışlar, tekstil sektöründeki pazarlama sorunları (tüketici ülkelerin kota koymaları ve rekabet), uluslararası ticaret hacminde daralmaya yol açan ekonomik krizler gibi faktörler dünya pamuk stoklarının yükselmesine neden olmuştur. Neticede ortaya çıkan ve pamuk fiyatlarını olumsuz yönde etkileyen yüksek pamuk stokları günümüzde dünya pamuk sektörünün en önemli meselelerinden biri haline gelmiştir."

Dış piyasalarda pamuk fiyatlarını oluşturan önemli unsurlardan birisi üretici ve tüketii ülkelerin stoklarıdır.

"Pamuk dış piyasa fiyatlarının oluşmasında en önemli etken, dünya pamuk üretimini elinde bulunduran ülkelerin (ABD, Çin, Hindistan gibi) üretim miktarları ve stoklarıdır. Ayrıca yün, tiftik, sentetik iplik gibi dokuma sanayine yönelik liflerin üretim miktar ve fiyatları, ülkeler arası anlaşmalar ülkelerin diğer ülkelere karşı dış ticaret dengelerin kurulmasında aldıkları tedbirler ve doların diğer ülke paraları karşısındaki değeri de fiyatları etkilemektedir."

"Dünya pamuk stoklarının yaklaşık % 50'den fazlasını Çin elinde bulundurmaktadır. Pamuk stokları 2014/15 sezonuna kadar sürekli olarak artmıştır. 2015/16 sezonunda dünya pamuk stokları hala çok yüksek olmakla birlikte, üretimde yaşanan düşüş nedeniyle stoklar da % 7 gerileyerek 19,3 milyon ton seviyelerine düşmüştür. 2016/17 sezonunda da düşüşün devam ederek stokların 18 milyon ton seviyesine kadar gerilemesi beklenmektedir."

Günümüzde ise pamuk stoklarında azalmalar görülmektedir.

Dünyada en çok pamuk tüketen ülkeler, yine en çok üretim payına ve pamuğu işleme kapasitesine sahip olan Çin, Hindistan ve Türkiye gibi üretimi de yoğun olan ülkelerdir. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, 2013 yılı raporuna göre 2009/2010 PY'nda üretimde yaşanan % 5,3 oranındaki düşüşe karşın tüketimdeki % 7 oranındaki artış, stokları 1994/1995 sezonundan sonra 8,7 milyon ton ile en düşük seviyeye taşımıştır. Ancak 2010/2011'deki üretim düşüşünün etkisiyle artan pamuk ihraç fiyatları tüketimi düşüşe geçirerek 2011/2012 'de 23 milyon seviyelerine geriletmiştir. 2012/2013'de tüketimin 23,5 milyon ton gerçekleşirken, 2013/2014 'te 23,6 milyon ton olmuştur.

Düşük pamuk fiyatlarının oluşmasında Çin'in yüksek stoğu etkili olmuşken son yıllarda stoklarda hızlı bir azalma görülmüştür.

"Çin de yaşanan üretim maliyetlerinin artışı ve çiftçilerin daha karlı olan tahıl ekimine yönelmesi ekim alanlarının yıldan yıla düşüş trendi göstermeye başlamasına sebep olmuştur. Buna bağlı olarak 2012/2013'de da bu süreç devam etmiş ve 4,9 milyon tona gerilemiştir.

Bu da Çin'in ithalatında artışa neden olduğu için dış piyasalarda pamuk ticareti hareketlenmiş ve fiyatlarda artışlar gerçekleşmiştir.

Bu artışlar 2015/2016 'da bariz hale gelince Türk çiftçisi pamuğa yönelmeye başlamıştır. 

 Naim ÖZDAMAR

AYDIN / BUHARKENT ZİRAAT ODASI BAŞKANI