iftçi-köylü-üretici kesimi hep zarar ederken, riski en az olan pazarlama, işletme ve ihracat sektörlerinin örgütlü ve ticari zekalarının ve kurnazlık vasıflarının üreticiden daha yüksek olması nedeniyle 2016 yılını son derece kârlı kapattıklarını anlatmıştık.

Özellikle-2016'da pamuk dışındaki- ihracata konu olan üç üründe özellikle (incir üzüm ve zeytinde) rekolte tahmin heyetlerinin, kasıtlı veya kasıtsız olarak rekolte rakamlarını yüksek tahmin ederek ürün fiyatlarının kırılmasına neden olduklarını belirtmek isterim.

Bu tavır ne serbest piyasa kuralları, ne rekabet ilkeleri bağdaşmamaktadır. Öncelikle bu noktadan hareketle 2016 yılı Ege Bölgesi tarım ürünleri fiyatları açısından, girdi enflasyonu, ihracat rakamları bakımından ayrı ayrı ele alalım.

Pamuk: Üretici açısından yegâne sevindirici rakamlar pamuk piyasalarında oluştu.

Bunun nedenlerini 4-5 yıllık süreçteki gelişmeleri ele alarak irdeleyelim.

"Uluslararası Pamuk İstişare Komitesi'nin 2011-2015 arası 5 yıllık dönemin verileri incelendiğinde; dünyada ortalama 33,4 milyon hektar alanda pamuk ekimi yapıldığı ve bu ekimden ortalama 25,8 milyon ton lif pamuk elde edildiği görülmektedir.

"Dünyada pamuk üretim alanının en geniş olduğu ülke uzun yıllardır Çin olurken son yıllardaki üretim artışıyla Hindistan Çin'i geride bırakmıştır. 2015/16 sezonu tahminlerine göre dünyada en çok pamuk üreten ilk 5 ülke sırasıyla; Hindistan, Çin, ABD, Pakistan ve Brezilya olmuştur. Tüketimde ise ilk beş sırayı, Çin, Hindistan, Pakistan, Türkiye ve Brezilya almıştır."

"2015/16 sezonunda pamuk üretiminde birim alandan elde edilen verimde ilk beş ülke; Avustralya, Türkiye, İsrail, Brezilya ve Meksika olmuştur. Bu dönemde en çok pamuk ithalatı yapan ilk beş ülkenin; Çin, Bangladeş, Vietnam, Endonezya ve Türkiye olacağı, en çok ihracat yapan ilk beş ülkenin ise sırasıyla; ABD, Hindistan, Brezilya, Avustralya ve Özbekistan olmuştur"

2015 yılında toplam pamuk ekim alanlarında 1995 yılına göre yaklaşık olarak% 40'lık bir daralma meydana gelmiş,2016 yılında ise Pamuk ekim alanlarının son dönemler itibariyle 440-480 bin hektar seviyelerinden biraz yukarı çıktığı görülmüştür.

2015 yılı ve öncesinde uluslararası pamuk fiyatlarındaki düşüşün en önemli nedeni Pamuk Çin'in pamuğa olan talebi oldu. Bilindiği gibi dünyadaki pamuk ithalatının yüzde 43'ünü Çin yapıyor. Çin ekonomisinin yavaşlamasına yönelik endişelerin talebi de olumsuz yönde etkilemesiyle birlikte, 2014 yılının başında 90-70 dolar bandında seyreden pamuk fiyatları; 2015 yılı içerisinde 60 dolar seviyesinin altını gördü.

2016 pamuk fiyatları artışında en önemli nedenlerden birisi küresel ve ABD düzleminde üretimin düşük olmasıdır. İkincisi ise küresel çapta dolar kurunun artışı. Üçüncüsü, Uluslararası birimlerde, Çin Pamuk (CC 3128B) Endeksi geçen ay yavaş fakat istikrarlı şekilde yükselerek 103 cent/lb civarındaki değerine %2 ekledi ve 105 cent/lb'ye ulaştı. Dördüncüsü piyasalara daha az Hindistan pamuğunun çıkması.

İTB (İzmir Ticaret Borsası'nda 11.1.2017 itibari ile fiyatlar,6,85-6,90 arasında seyretmiştir.

Naim Özdamar