Değişik tarımsal ürün yetiştiren çiftçiler gibi zeytinyağı üreticisi çiftçiler de sık sık ürettikleri ürünün değerini bulmadığından şikayet etmektedirler. Ürün üzerinden kar etmeyi, dolaylı olarak yaşam standardını yükseltmeyi bir tarafa bırakan üreticiler çoğu zaman yaptıkları masrafları çıkaramadıklarından yakınmaktadır. Ülkemizde birçok yılda üretici kendi işletmesinde yevmiye ile çalışıp gününü kurtarmayı bile olumlu karşılamış, sahip olduğu yatırım ve sermayenin gelirinden vazgeçmiştir. Zira bilmektedir ki; kendi işletmesinde işçi gibi çalışmasa başka yerde hiç iş bulamayacak, çalışamayacak ve gelir elde edemeyecektir.

Bu durum sonucunda önemli bir miktar tarım alanı ekilmemekte, tarlalar boş bırakılmakta, üretim yapılmamakta ve bir kaynak israfına neden olunmaktadır. Diğer taraftan bazı üreticiler tarımsal üretimden vazgeçerek "sahip olduğum yatırım ve sermayeyi ve işgücümü kullanıp üretim yaparken yaptığım masrafı dahi çıkaramıyorum" düşüncesi ile tarımsal üretimden tamamen vazgeçmekte ve üretici iken tüketici durumuna düşmektedir. Son günlerin tarım ile ilgili güncel konularından birisi bu olmuştur.

Özel olarak zeytinyağı konusuna bakılırsa; Ülkemizde geçtiğimiz sezonda (2018 - 2019 sezonunda) 193 bin ton zeytinyağı üretileceği tahmin edilmişti. İç tüketimimizin 150 bin ton civarında olacağı kabul edildiğinde 40 bin tonun üzerinde fazlalığımız olduğu ve bu miktarın ihraç edilebileceği değerlendirilmişti. Zeytinyağının en bol olduğu üretim sezonunda sızma zeytinyağı dökme olarak 16 - 17 TL/litre fiyatla alıcı bulmuştu. Fakat Suriye'den değişik kaynakların bildirdiğine göre 35 - 40 bin ton zeytinyağı ülkeye girince fiyatlar olumsuz olarak etkilenmiş ve 13 - 14 TL/lire seviyesine kadar düşmüştür. Yasal ya da yasal olmayan yollarla ülkeye giren zeytinyağı yine benzer yollarla yurt dışına çıkarılmış ve mevsimin de ilerlemiş olmasının da etkisi ile yine eski seviyelere yani 16 - 17 TL/ litre fiyata ulaşmıştır.

İSPANYA'DA PROTESTO

Durum bizde böyle de zeytinyağı özelinde dünyada nasıl diye bakılırsa şu tablo ile karşılaşılır. Oilve Oil Times dergisinin 12 Haziran 2019 tarihli sayısında bildirildiğine göre dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisi olan İspanya'nın Jaen kentinde binlerce kişi zeytinyağı fiyatını protesto etti. (Jaen İspanya'nın önemli zeytinyağı üretim merkezlerinden birisidir.) 5 binden fazla üretici yerel hükümet binasına yürüyerek yetkililerden zeytinyağı fiyatının yükseltilmesi konusunda yardımcı olacak önlemlerin alınması çağrısında bulundu. Sonrasında ise tüm dünyada olduğu gibi protestocuların binaya girmesini engellemek amacıyla polisin görevlendirilmesi ve bir süre tartışmaların yaşanması kaçınılmaz olmuştur.

İşin temeli sızma zeytinyağı fiyatının 2.00 euronun altına düşmüş olmasıdır. 24 Haziran 2019 tarihli T.C. Merkez Bankası'nın uyguladığı kura göre 2.00 euro 13. 10 TL/kg fiyata denk gelmektedir. Bu miktara Avrupa Birliği'nin zeytinyağı üreticisine ödediği ve yıllara göre değişen, bazı yıllarda 1.3 euroya kadar ulaşan desteklemeyi de eklemek gerekir. Üreticiler bu fiyatlarla üretim, ambalajlama ve pazarlama giderlerinin karşılanamadığını ve üretim için çalışmakla zarar ettiklerini iddia etmektedirler. Yerel yöneticilerden bazıları ise zeytinyağı fiyatının düşük olduğunu fakat mutlaka artacağını, bu nedenle üreticilerin biraz sabırlı olup yağlarını satmakta acele etmemeleri gerektiğini ifade etmektedir. Fiyatların ne zaman yükseleceğini ise kimse bilmemektedir.

TÜRKİYE'DE DURUM

Ülkemizdeki durum ise fiyat olarak İspanya'daki duruma benzese de devlet tarafından verilen destek bizde çok düşüktür. Avrupa Birliği tarafında zeytinyağına kilogram başına piyasada oluşan fiyatlara göre 1 euro civarında, bazı yıllar 1.3 euroya kadar destek verilirken ülkemizde zeytinyağına verilen destek 1 kilogram için 80 kuruştur. Halbuki İspanya'daki üretici hangi gübre, ilaç ve yakıtı hangi fiyat ile kullanıyorsa ülkemizdeki üretici de aynı girdileri büyük çoğunluğu ithal olduğu için aynı fiyata kullanmaktadır.

Ülkemiz ve üretimimiz için en büyük tehlike zeytin ve zeytinyağı üreticilerinin üretimden vazgeçerek zeytin ağaçlarını kesmesi veya zeytin ağaçlarının bulunduğu arazilerin tarım dışı amaçlarla (bina, fabrika, yol v.s. yapmak amacıyla) kullanılmasıdır. Zira bu yolun geri dönüşü çok uzun zaman alır.