İzmir Ticaret Borsası Meyve ve Sebzelerin Toptan Ticareti Komitesi üyeleri tarımda özel, bölgesel teşviklerin uygulanmasını istedi. Özellikle Bakırçay ve Menderes havzalarının tarımsal üretim hacmi ve potansiyelinin dikkate alınması gerektiğini belirten komite üyeleri, havza planı şeklinde özel teşviklerin tarım sanayicisine verilmesi halinde, Türkiye'de katma değeri en yüksek sektör olan tarımın daha iyi noktalara geleceğini savundu.

Osmanlı'dan bugüne

Meyve ve Sebzelerin Toptan Ticareti Meslek Komitesi Başkanı Erdinç İnan Yılmaz, İzmir'in Osmanlı'dan beri Türkiye'de tarımın sanayiyle birlikte anılmaya başlandığı ilk yer olduğunu belirterek, "Olaya sadece ekonomik boyutuyla değil sosyo-ekonomik boyutuyla da bakmak gerekiyor. Tarım ve tarıma dayalı sanayilerin neredeyse birebir katma değer yaratması, tamamen yerli hammaddeden bir ürünün ihraç edilebilmesine olanak sağlaması, yoğun işgücü istihdamı sağlaması, gibi ekonomimiz için çok önemli avantajları sözkonusudur. Tarım sektörü eğitimi yeterli olmayan insanlar için büyük bir iş kapısıdır. Bu da sosyal boyutuyla tarım sanayicisinin önemini ortaya koyuyor. Onun dışında bölgemizde mandalinaya ihracat izni verildi. Ege Bölgesi'nde üzüm ve kirazla birlikte en kritik ürünlerden birisi mandalina. Türkiye'de 179 milyon dolar ihracatı var. Mandalina rekoltesinde Ege Bölgesi genelinde yüzde 30 düşüş bekleniyor. Bunda iklimsel etkiler var" dedi.

Siyasi sorun etkiliyor

Sektörde ürünün dayanıklılığı ve mesafelerin çok büyük önem taşıdığını belirten Yılmaz, "O yüzden komşu ülkelere ve yakın mesafelere satışınız çok önemli. Ancak son dönemlerde komşularımızla yaşanan ekonomik ve siyasi gelişmeler bizleri doğrudan etkiliyor. İhracatta Rusya birinci sırada, daha sonra Irak, Ukrayna, Bulgaristan, Almanya ve İngiltere yer alıyor. Şimdi Irak ve güney pazarlarımız IŞİD tehlikesi nedeniyle sıkıntılı bir bölge. Irak bölgesine ürünü gönderemediğimiz zaman iç piyasadaki fiyatlar da olumsuz etkileniyor. Diğer bir taraftan Rusya en büyük pazarımız. Ancak orada da son dönemlerde siyasi sebeplere bağlı olarak çeşitli bahanelerle bizim ürünlerimiz geri gönderiliyor ayrıca dolar, ruble ve Türk lirasındaki dalgalanmalar belirsizlik olarak bizim karşımıza çıkıyor" diye konuştu. Hal kayıt sisteminin sektörlerindeki bir diğer sıkıntı olduğunu belirten Yılmaz, "Hal kayıt sisteminde ürünlerin tüm bilgilerinin bu sisteme girilmesi gerekiyor. Ancak sistem yetersiz ve eksikliklerinin girilmesi gerekiyor" diye konuştu.

Çözüm market kontrolü

Üretici fiyatı ile market fiyatı arasındaki fiyat farkının çok açık olmasının, kendilerinin suçuymuş gibi gösterildiğini belirten Yılmaz, "Tarlada 10 kuruş olan ürün markette neden 3 lira şeklinde haberler bizleri zan altında bırakıyor. Biz suçlu görülüyoruz. Böyle bir şey yok. Aslında bu sorun basit bir uygulamayla çözülebilir. Ekonomi Bakanlığı'nın alacağı bir kararla, şu anda pazarın yüzde 60'ını kontrol eden perakende zincirlerinde markete giren fiyat ve çıkan fiyat denetim altına alındığında bu sorun otomatik olarak çözülecek. Tamamen kayıt altında olan perakende sektöründe fiyat kontrolü onlara bağlı; fiyat oluşturan manavlar ve pazarcıların da kendisini buna göre ayarlamasını sağlayacak" dedi.

Havza planı talebi

Teşvikteki bölgesel farklılıkların tarım sanayicisini de zor durumda bıraktığını dile getiren Komite Üyesi Ümit Akkuş, "Bizim ve diğer üretici arkadaşlarımızın en büyük sıkıntısı teşvik uygulamalarındaki bölgesel farklılıklar. Bunu sanayi odamız, ihracatçı birlikleri ve borsamız dile getiriyor. İzmir için de bunu örneklersek havza planı şeklinde Bakırçay ve Menderes Havzası'nı ayrı bir teşvik kapsamının içinde olmasını diliyoruz. Türkiye'de bazı kalemlerde ikinci, satış hasılası bakımından üçüncü, tarım hasılası açısından da hep ilk üç içindeyiz. Bu nedenle teşvik kapsamının genişletilmesini istiyoruz. Bu bölge için özel bir statü oluşturulmasını bekliyoruz. Burada hem hammadde açısından hem de işgücü açısından gerekli potansiyelimiz mevcut. Güneyde Beydağ, Kiraz Ödemiş, Torbalı; kuzeyde Bergama, Kınık Dikili ve doğuda Armutlu Turgutlu bölgesinde kadar tarımsal teşvik kapsamına alınmasını istiyoruz. Çünkü her ne kadar tarımla uğraşsak da biz aynı zamanda sanayiciyiz" dedi.