ÖRTÜALTI SEBZE YETİŞTİRİCİLİĞİNDE DEMİR NOKSANLIĞI (KLOROZ) 1. DEMİR NOKSANLIĞININ SEBEPLERİ

Demir, bitkilerde fotosentez ve solunumun gerçekleşmesinde, protein sentezinde yer alır. Bitkide daha çok klorofilin yapısında bulunur. Bitkilerde biyotik ve abiyotik faktörler nedeniyle demir noksanlığına rastlanır. Toprakta alınabilir Fe miktarında yetersizlik, düşük organik madde, yüksek kireç ve pH demir noksanlığına neden olur. Ayrıca düşük toprak sıcaklığı, toprakta aşırı nem ve ağır bünye nedeniyle yetersiz havalanma, yüksek fosfor ve ağır metal (Mn,Zn,Cu vb.) içeriği de önemli etkenlerdendir. Bitkide kök gelişiminin yetersiz olması halinde ve demir alım etkinliği düşük olan tür ve çeşitlerde demir noksanlığına daha çok rastlanır.

2. BELİRTİLERİ, EKONOMİK ÖNEMİ VE YAYILIŞI

Demir noksanlığında, ilk belirtiler genç yapraklarda kloroz şeklinde ortaya çıkar. En ince damarlar bile yeşil kalırken damar aralarında sararma görülür ve yaprak ağ görünümü alır. Noksanlık şiddetli olursa belirtiler alt yapraklara doğru yayılır. Genç yapraklar tamamen beyaza döner. Yapraklarda zamanla nekrozlar ve kurumalar görülür.

Demir noksanlığında bitki gelişimi geriler, verimde ve kalitede azalmalar ortaya çıkar. Ülkemiz topraklarının önemli bir bölümü demir alımını olumsuz etkileyen yüksek kireç ve pH gibi olumsuz toprak özelliklerine sahiptir. Bu nedenle demir noksanlığına yaygın olarak rastlanmaktadır. Demir noksanlığının belirlenmesi ve diğer besin elementi noksanlıklarından ayrılması amacıyla toprak ve yaprak analizleri yaptırılması uygundur.

3. DEMİR NOKSANLIĞININ GÖRÜLDÜĞÜ BİTKİLER

Çilek, hıyar, biber, patlıcan, domates, vb. sebzelerde yaygın olarak rastlanmaktadır.

4. MÜCADELESİ

4.1. Kültürel önlemler -Kloroz oluşumuna uygun ağır bünyeli ve çok kireçli topraklar sera yeri olarak tercih edilmemelidir. Sera kurulmadan önce kesinlikle toprak ve sulama suyu analizleri yaptırılmalıdır.

-Ağır bünyeli topraklara sahip seralarda kum ve organik gübre ilavesi ile toprağın havalanma koşulları düzeltilmelidir. -Yüksek pH'ya sahip topraklarda kükürt ilavesi, organik gübre kullanımı, damla sulama sistemlerinde sulama suyu ile asit verilerek kök bölgesinin tepkimesi demir alımına uygun hale getirilmeli, fizyolojik asit karakterli mineral gübreler kullanılmalıdır. -Toprak özelliklerine göre, sulama aralıkları çok iyi belirlenmeli; taban suyu yüksek üretim alanlarında drenaj kanalları açılmalı ve su seviyesi istenilen düzeyde tutulmalıdır.

4.2. Kimyasal Mücadele Uygulamalar kloroz belirtisi görülünce yapılır.

4.2.1. İlaçlama Zamanı Klorozun ilk belirtileri görüldüğünde uygulamaya başlanır. Klorozun şiddeti, iklim koşulları ve uygulamanın etki süresi dikkate alınarak uygulamaya devam edilir.

4.2.2. Kullanılacak Bitki Koruma Ürünleri ve Dozları Bakanlık tarafından ruhsatlandırılmış bitki koruma ürünleri tavsiyesine uygun olarak kullanılır.

4.2.3. Kullanılacak Alet ve Makineler Uygulamada sırt pülverizatörü (mekanik veya motorlu) veya tarla pülverizatörü; toprak uygulamalarında uygulama kabı ve toprak işleme aletleri ve damla sulama sistemi kullanılır.

4.2.4. İlaçlama Tekniği Demir noksanlığına karşı uygulama 2 şekilde yapılır. Toprak uygulaması: Topraktan uygulamalarda daha çok şelat formunda gübreler önerilir. Uygulanacak şelat formu toprağın pH'sına göre seçilmelidir. Alkali topraklarda Fe-EDDHA tercih edilmelidir.

Verilecek preparat büyüme dönemi boyunca 4-6 defaya bölünerek verilmelidir.

Yaprak uygulaması:

Demir noksanlığında yapraktan uygulamalarda yapılabilir. Noksanlık belirtilerinin görülmeye başladığı dönemden itibaren 10-15 gün ara ile 4-5 kez tekrarlanmalıdır.