BİLGİSAYARLI SÜRÜ YÖNETİM SİSTEMİ HAKKINDA BİLİNMESİ GEREKENLER

Bilgisayarlı sürü yönetim sistemi esas olarak sağımhanede yer almaktadır. Sağım makinesinden bağımsız bir sistemdir. Ancak makine ile koordinasyonlu olarak çalışır.

Bilgisayar sistemleri çok çeşitlidir. Aynı isimle anılan çok basit sistemler olduğu gibi, son derecede gelişmiş işlevsel özelliği olan sistemler de vardır. Bunların hepsine bilgisayar sistemi denildiği için, işlevsel özellikleri çok iyi irdelenmelidir.

Bu sistemlerin en gelişmişi, doğal olarak sadece bilgisayar sistemi üreten ve bu konuda uzmanlaşmış olan firmaların bilgisayar sistemleridir. Her sektörde olduğu gibi, süt sığırcılığı sektöründe de yapılacak yenilikleri izleyerek teknoloji seçiminde zaman boyutuna bağlı profesyonel seçimleri yapmak çok önemlidir.

Bilgisayar sisteminin işlevlerini şöyle sıralayabiliriz:

a) Bilgisayar sistemi sürüde tutulması gereken yetiştiricilik ve sağlıkla ilgili kayıtları tutar ve zamanı geldiğinde gerekli uyarıları da yapar. Gelişmiş sistemlerde bu kayıtlar çok ince ayrıntıları da içermektedir.

b) Bilgisayar sisteminde bireysel düzeyde süt verimi otomatik olarak duyarlı biçimde ölçülür. Sağılan sütün miktarı sağımhanedeki monitörlerden izlenebildiği gibi, otomatik olarak da kaydedilir.

c) Gelişmiş sistemler, sağım sırasında sütün elektrik geçirgenliğini (konduktivite) ölçerek memedeki yangıyı (mastitis) çok erkenden saptar ve uyarı verir. Bu uyarı alındığında hastalık saptanan hayvanlar sadece sık sağılıp, memelerine ısıtıcı pomat sürülerek çok büyük ölçüde ilaçsız olarak tedavi edilir. Hem meme sağlığı ve hem de ilaç tasarrufu nedeni ile çok büyük ekonomik katkı sağlayan bir sistemdir. Bilgisayar sistemine yatırım yapan bir işletme bu teknolojiden yoksun kalmamalıdır.

d) Bilgisayar sistemi kızgınlığı saptamaya ve izlemeye yarar. Bilindiği gibi kızgınlıkların sürekli olarak izlenmesi suretiyle gebeliklerin zamanında sağlanması gerekir. Geciken gebelik nedeniyle ortaya çıkan kayıplar çok büyüktür. Olması gerekenden yaklaşık iki aylık sapma (gecikme) olması halinde, hayvan başına ortalama 900-950 litre süte eşdeğer bir kayıp olmaktadır. Bu nedenle kızgınlığın en iyi saptandığı sistemin alınmasına özen gösterilmelidir. Kızgınlıkların duyarlı bir biçimde izlenmesi ancak sadece bilgisayar sistemi üreten firmaların sistemlerinde sağlanabilir. Bu firmaların ayağa bağlı tanıtıcı pedometre kullanmalarının nedeni budur. Hayvanın günlük attığı adımı sayarak tespit yaparlar ve en yüksek düzeyde doğrulukla kızgınlık saptaması bu yolla mümkün olur. Boyuna takılan tanımlayıcılarla ancak hareketlilik (hayvanın diğerlerine atlaması sırasında olduğu gibi) saptanabildiği için kızgınlık belirlemede tam kesinlik sağlanamamaktadır. Hayvanın günde adım sayısının saptanması halinde, atılan adım sayısındaki azalma, hayvanın bitkinleşerek rahatsız olduğunu da anlamaya yarar.

Böylece bir yandan kızgınlıklar duyarlı bir şekilde saptanırken diğer taraftan rahatsızlanan (durgunlaşan) hayvanlar da belirlenebilmektedir.

Bilgisayar sisteminin hayvanları tanımlaması için her hayvana bir tanımlayıcı takılır. Bunlar boyunda kolye şeklinde veya ayağındadır. Ayrıca sağımhanede hayvanı tanıyan algılayıcı antenler vardır. Bu antenler hayvanı tanıyarak, o hayvana ait süt verimini ölçer ve eğer sistemde varsa meme hastalığını belirler. Genel olarak algılayıcı antenler sağımhane girişinde sağ ve solda olmak üzere birer tanedir. Hayvan sağıma girerken kaçıncı hayvanın sağımhanede nerede olduğunu belirler. Ancak hayvanlar girerken yeri değişir veya geri çekilirse yanlış algılama nedeni ile hayvanlara ait bilgiler karışabilmektedir. Sonuç olarak yanlış bilgiler sistemden beklenen yararın sağlanmasına engel olmaktadır. Örneğin süt veriminin yanlış ölçülmüş olması sadece basit bir hata değildir. Çünkü sistemde o hayvana ait süt verimi hafızada kayıtlıdır. Sistem bu kaydı referans alarak bir sorun olup olmadığına karar vermektedir. Yanlış elde edilen veri nedeniyle çok önemli olan erken uyarı ya yapılamaz veya yanlış yapılan uyarı vakit kaybettirir. Bu nedenle doğru sistemlerde, sağımhanedeki her hayvanın bulunduğu yerde, her hayvan için bir algılayıcı anten olmalıdır. Yanlış algılama bütün bu sistem için yapılmış olan yatırımdan elde edilecek yararı ortadan kaldırabilir. Aynı şey yanlış meme hastalığı uyarısı için de geçerlidir.

e) Bilgisayar sistemi hayvanlara ihtiyacı kadar kesif yemi otomatik olarak vermeye de yarar. Bu işlem ahır içine yerleştirilen yem istasyonlarıyla yapılır. Hayvanların fizyolojik durumuna veya verim düzeyine göre farklı miktarda yem verilmek istendiğinde, öngörülen miktardaki kesif yemler istenen miktarda ve istenen zamanda hayvana yedirilebilmektedir. Hatta istenirse hangi durumda, ne kadar verileceğini programlanarak, sistemin otomatik olarak da yem vermesi sağlanabilir. Özellikle hayvanların duyarlı olduğu dönemlerde (doğum öncesi ve sonrası gibi) bireysel yemleme çok önem kazanır. Bu dönemlerdeki getirisi çok önemli olan bireysel yemleme yatırımının iyi seçilmesi gereklidir. Çünkü gelişmiş sistemlerde özel katkılar da verilebilmektedir.

f) Bilgisayar sitemi, sürüdeki ineklerin sürekli olarak canlı ağırlıklarını ölçebilir. Canlı ağırlığın ölçülmesi sürüde uygulanan yemleme programında bir sorun olup olmadığını anlamaya yarar. Ancak daha önemlisi bireysel olarak kilo kaybı saptandığı için, bireylerdeki sorunların önceden belirlenip önlem alınmasına yarar. Özellikle doğum sonrası sürekli kilo kaybı, hayvanda gizli seyreden Ketozis hastalığının habercisidir. Zamanında belirlenerek önlem alınması büyük kayıpları önlemektedir.

Gelişmiş sistemlerdeki kantarlar, hayvanları koridorda yürürken durmalarına gerek kalmadan tartmaktadır. Böylece hayvanlar tartılmaları sırasında rahatsızlık duymazlar.

g) Bilgisayar sistemi, sürüdeki inekleri yapılan tanımlamalara uygun olarak ayırabilir. Ayırma işlemi bir kapı sistemiyle yapılabilir. Bu kapı sistemi iki türlüdür. Basit olan sistemde ayrılması gereken hayvanın numarası belirtilir, kapıdan geçerken ayrılır. Gelişmiş sistemlerde ise sadece ne olduğunda ayırma yapılması gerektiğinin belirtilmesi yeterlidir. Ayrılan hayvanlar hakkında bilgisayarlardan rapor alınıp, gerekli müdahale yapılır. Çok gelişmiş sistemlerde ayrıca boya püskürterek de ayırma yapılabilmektedir. Basit olanda sorunlu hayvanın yönetici tarafından saptanması gereklidir. Zaten bunu bildikten sonra ayırıcı kapı olmadan da hayvanı incelemeye almak mümkündür. Hâlbuki gelişmiş sistemler sorunlu hayvanı kendisi otomatik olarak bulur ve ayırır (veya boyar). Önemli bir yatırım olan ayırıcı sistem, yeterince incelemeden ve profesyonel danışma almadan yapılmamalıdır.

h) Bilgisayar sistemi sürüyle ilgili her türlü konuda bilgi verir. Bu raporlarda sürünün verimle ilgili performansını gösteren değerler, döl tutmayla ilgili durum, sağlık kontrolü için gerekli değerler, bireysel kayıtlar, hayvanların geçmişiyle ilgili konularda olmak üzere pek çok bilgi yer alabilmektedir. Gelişmiş sistemlerde bu kayıtlar binlerce olabilmekte her hayvan için özel bilgileriyle sürü hakkında genel bilgilere her an ulaşılabilmektedir. Hatta sürüde yapılması öngörülen uygulamaların zamanında ve tam olarak yapılıp yapılmadığı da izlenebilmektedir. Böylece personel yönetiminin de etkinliği incelenebilmektedir.

i) Bilgisayar sistemi hastalıkların teşhisini yapar. Önceden de belirtildiği gibi, sürülerde en büyük sorun olan meme yangısı (mastitis) gelişmiş sistemlerde gözle görülür (klinik) hale gelmeden saptanabilmektedir. Bu özellik çok önemli bir ekonomik katkı sağlar.

Yine gelişmiş sistemlerde hayvana ait çok sayıda bilgiye ilişkin değerler aynı anda ekranda çizelge olarak izlenebilmektedir. Aynı anda ortaya çıkan çizelgeden doğru teşhis yapılır ve hiç vakit kaybetmeden önlem alınabilir. Hâlbuki basit sistemlerde sadece sütün düştüğü anlaşılabilir. Nedenini bulmak için zaman harcamak ve çeşitli testler yapmak gerekir. Büyük sürülerde aynı anda çok sayıda hayvanı izlemek hem zor, hem de vakit alıcıdır. Kimi hallerde yetiştirilmesi olanaksız olabilir. Hâlbuki sürü sağlığında erken teşhis hem başarı için ön koşuldur, hem de çok ekonomiktir.

Görüldüğü gibi, ister basit, ister gelişmiş olsun sistemlerin hepsi, bilgisayar sistemi olarak tanımlanmaktadır. Profesyonel danışma almadan yapılacak seçimler çok yanıltıcı olacaktır. Fiyat kuşkusu ile yaklaşmak ise çok daha yanıltıcıdır. Çünkü bilgisayar sistemi için önemli bir yatırım yapılmaktadır. Bu yatırım, sadece bazı bilgileri sağlayıp, esas can alıcı bilgileri duyarlı biçimde veremeyen ve bunları değerlendirmeye katkıda bulunamayan bir sistem için yapılırsa çok pahalı demektir. İleriki yıllarda yatırımın hatalı olduğu anlaşıldığında ise sistemi değiştirmek çok daha pahalıdır.

Bu sistemlerin alınması sırasında ileri dönük düşünerek karar oluşturulması da çok önemlidir. Yeni gelişen teknolojiye uyum sağlayacak sistem alınmalıdır. Bu da ancak sadece bilgisayar sistemi üreten ve sürekli teknolojik geliştirme yapabilen firmaların ürünlerinde mümkündür.

 

 

 
  • Site Yorumlarý
  • Facebook Yorumlarý Facebook Yorumlarý
Yeni yorum yaz
Henüz bir yorum yazýlmadý. Ýlk yazan siz olabilirsiniz.