Yüzde yüz yerli sermaye ile 2005 yılında kurulan firma 8 yıl hibrit sebze ıslahıyla uğraşırken, yatırımlarını da yaptı. Yıllarca süren gayret ve harcanan para sonucunda ülkemizin ilk Anadolu Köy tipi lezzetli domatesleri hibrit haline getirilerek tüm dünya tüketicilerinin hizmetine sundu.

 Bilindiği gibi yurdumuzun her bölgesinde köylerde rastladığımız sayısı günden güne azalan lezzetli domateslerimiz, ince kabuğu ve dayanıksız meyvesi nedeniyle köy ve kasabanın dışında pazarlanamıyordu. Nadide Tohum bu domateslerin lezzetini koruyarak raf ömrünü 7 ila 12 güne yükseltmiştir. Bu yıl son olarak Nadide Tohum firması Pembeköy F1 e ticari tohum üretim izni almıştır.

 Nadide Tohum'un 2005 yılında ıslah, tohum üretimi ve adaptasyon amacıyla Antalya Serik ve Kumluca ilçelerinde yaklaşık 50 dekar kapalı, 50 dekar açık alanda faaliyetine başladığını belirten NADİDE TOHUM ortağı Hüsnü EKİZ, "Tarım bir Ar-Ge işidir. Bu nedenle ilk yıllarımızda birkaç dönümlük seraları kiralayıp, tüm bilgi ve enerjimizi AR-GE çalışmalarına yoğunlaştırarak çiftçimize yüksek kalite ve verim değerlerine sahip yeni yerel çeşitler geliştirmek için çalışmalara başladık. Bizim için çok önemli olan Tarım Bakanlığından Araştırıcı Kuruluş Belgesini 2007 yılında aldık. 2008 yılında da 11 dekar kapalı 30 dekar açık alanda faaliyet gösterdiğimiz arazimizi alarak faaliyetlerimize hız verdik. Burada, 11 dekar yüksek volümlü plastik seralarla AR-GE seralarımız, işletme binası ve 5 lojmanıyla beraber hizmete başladık. 8 yıl boyunca AR-GE çalışmaları yaptık.  9. yılda satacağımız çeşitleri geliştirdik ve 9. Yılda Türkiye'nin yerel çeşitlerini hibrit hale getirdik. Böylelikle Türkiye'nin ilk yerel domates çeşitlerini ticari hayata kazandırmanın mutluluğunu yaşadık. Bu çeşitlerden Kuzeyköy ve Güney köy tescili aldık.  Bu yıl Pembe köy çeşidimizi ticari olarak piyasaya veriyoruz. Pempeköy de güzel bir çeşit" dedi.

 Nadide Tohum olarak, çok zengin ve nitelikli gen havuzumuzla çeşit tasarımı ve tohum üretimi yaptıklarını belirten Ekiz, "Domates, Biber, Kavun, Hıyar sera ve tarla hibritleri üstünde çalışmaktayız. Firma olarak biz ilk etapta açık alanda üretim yapan çiftçilerimiz için ürün geliştirdik. Ağırlıklı olarak yüzde 90 açık alan sebze yetiştiricisine yüzde 10 da seracılık sebze yetiştiriciliğine yönelik çalışmalar yapıyoruz. Yerel çeşitleri ilk defa hibrit haline getiren biziz. Domateste tüm dünyayı tehdit eden TUTA böceğine dayanıklılık çalışması başlattık. Sonuçları yüzde 90 olumlu oldu. Artık TUTA böceği üreticilerimizin korkulu rüyası olmaktan çıkacak. Domates çeşitlerimizin ıslahında üçten fazla hastalığa mukavim MDR (Multiple disease resistant) hatlar kullanıyoruz" dedi.

"ISLAH SÜRECİ 2,5 YILA İNDİ"

 Nadide Tohum olarak dünya çapında bir ilki başararak Islah sürecini 10 yıldan 2.5 yıla kadar indirdiklerini belirten Ekiz, "Firmamız tam bir ARGE firması.  T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Anadolu Köy Domateslerinin Islahı ve Ekonomiye Kazandırılması projesi için Ar-GE desteği alıyoruz. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından "Sanayi Tipi Domatesinin Geliştirilmesi PROJESİ" yönelik AR-GE desteği alıyoruz. Bu yıl sanayi domateslerinde olduğu gibi Selcuk üniversitesi ile birlikte yürüttüğümüz Tübitak'tan "Yeni kavun tiplerinin geliştirilmesi" konusunda AR GE desteği alıyoruz. Yani biz üç yılda üç yerden maddi olarak destek alıyoruz. Ama bizim asıl hedefimiz yıllardan beri tüketicinin istediği aroma ve lezzetteki sebzeleri (bu sırf domates değil) ülkeye kazandırmak hatta dünyaya kazandırmak. Bu konuda domatesle başladık kavunda yerel çeşitlerin ıslağına devam ediyoruz. Biberde lezzet ve aromaya önem veriyoruz, hıyarda CANTÜRK diye bir çeşidimiz var Güneydoğu çok sevdi. Nusaybin'de tüketici manavdan CANTÜRK alayım diye baskı yapıyormuş" dedi.

KÖK VERİMİ 15 KİLOGRAMA ÇIKTI

 Köy domatesi üretiminin son 20 yılda Türkiye'de hızla yok olduğuna işaret eden firma ortaklarından Hüsnü Ekiz, bugün bazı köylerde, çiftçilerin sadece kendi ihtiyaçlarını karşılayacak miktarda köy domatesi ürettiklerini ve semt pazarlarında ise nadiren satıldığını kaydetti. Islah çalışmaları sonucu köy domatesinin veriminin de artırıldığını açıklayan Hüsnü Ekiz, geleneksel köy domatesi tohumunun tek kökte normalde 2 kilogram ürün verirken, ıslah edilen tohumun ürün veriminin 15 kilograma yükseldiğini, sertlik oranının artırıldığını ve raf ömrünün bir günden 7 güne çıkartıldığını açıkladı.

5 YILDA 1 MİLYON TON HEDEF

 Köy domatesinin bitkisel hastalıklara direncinin de artırıldığını kaydeden Ekiz, "Köy domatesi sera yetiştiriciliği için alternatif ürün olacak. İşçilik gideri ve birim alandaki fide sayısı yarıya düştüğü için üretim maliyeti de düşük. Önümüzdeki 5 yıl içinde, Türkiye'nin ilk hibrit köy domatesi tohumunda yıllık 3 tonluk üretime ulaşmayı hedefliyoruz. Bu hedefe ulaşabilirsek, yıllık 1 milyon ton civarında köy domatesi üretimi gerçekleştirilebilir" dedi.

DOMATESİN ÖMRÜ UZADI, VERİMLİLİĞİ ARTTI

 Anadolu'nun köylerinde yerel olarak üretilen köy domateslerinin raf ömrünün kısa olması nedeniyle pazara sunulamadığını anlatan Ekiz, "Islah sürecinde raf ömrünü pazarlanabilir seviyeye getirdik, 7-12 güne çıkardık. Yerel çeşitlerin başka bir problemi de verimlerinin çok düşük olmasıydı. Kök başına alınıyordu. Bu çeşitleri ıslah çalışmasıyla 7 ila 15 kilograma çıkardık. Mükemmel bir çiftçi kazancı sağladık" dedi.

 Köy domatesinin bitkisel hastalıklara direncinin de artırıldığını kaydeden Ekiz, "Köy domatesi sera yetiştiriciliği için alternatif ürün olacak. İşçilik gideri ve birim alandaki fide sayısı yarıya düştüğü için üretim maliyeti de düşük. Önümüzdeki 5 yıl içinde, Türkiye'nin ilk hibrit köy domatesi tohumunda yıllık 3 tonluk üretime ulaşmayı hedefliyoruz. Bu hedefe ulaşabilirsek, yıllık 1 milyon ton civarında köy domatesi üretimi gerçekleştirilebilir" dedi.

 Türkiye'de yeniden hayat verilen köy domatesi tohumuna Avrupa ülkelerinin de ilgi gösterdiğini kaydeden Ekiz, "Tohumcular Birliği bizi yurt dışındaki diğer tohumculara götürdüler.  Orda da baktık ki kendi yerel tüketimlerine yönelik çalışmalar yapılıyor. Mesela İspanya bizim domatese bayıldı. İspanyada normal domates 1 euro'ya giderken Tat ve lezzetten dolayı bizim domatesimiz 3 euro'ya gidiyor. Çin'de çok sayıda müşterimiz çıktı. Onlarda kendi lokal pazarlarındaki üretime yönelik çalışmalar istedi. 2014 yılında 5 firmaya deneme çeşitlerimizi verdik. Sonuçları çok olumlu geliyor. Şili, Arjantin, Fransa, Hollanda aynı şekilde sonuçlar çok olumlu. Başarılı sonuçlar almaya başladık bu ülkelere tohum ihracatı gerçekleştireceğiz. Mesela İran alacağını iletti bize. Antalya'da yapılacak GROWTECH EURASIA 2015 fuarında bizimle ticari anlaşma yapmaya gelecekler. Emeklerimizi almaya başladık. Bizim hedefimiz şu; 1 paket yerli tohum 1 paket yabancı tohum ithalatına fren basıyor. Memleket için yapılacak en hayırlı iş bu" dedi.

ÇEŞİTLER

DOMATES

KUZEY KÖY F1

• İlkbahar Ürün Dönemine Açık Tarla Oturak ve Açıkta Sırık Tarımına Uygundur
• Semideterminate ( Yarı Bodur Yer Tipi Oturak)
• Kök başına verim 7- 15 kg arasındadır ortalama tane verimi 300 gr
• Basık ve çok dilimli kırmızı meyveli gerçek köy domatesi lezzet ve aromasına sahip
• Kalın kabuk sayesinde meyve taşıma ve depolamaya uygun
• Hasat periyodu uzun sürelidir (Ortalama 1,5 ay)
• İşçilik ve üretim maliyeti düşük
• Hormonsuz, budamasız ve askısız üretim
• Bilinçli iyi tarım uygulaması yapıldığı takdirde dönümden 10 Ton verim

PEMBEKÖY F1

• Açıkta Oturak Pembe Domates
• Kök Başına 15 Kg Domates
• Yumuşama Yapmaz,
• Yaprak Meyveyi Tam Örter G.Yanıklığı Yapmaz
• Gerçek Köy Domatesi Tad ve Aromasına Sahip

GÜNEYKÖY F1 -  SADECE SERADA YERDE YÂDA TÜNELDE YERDE ÜRETİLEBİLİR!

• İlkbahar ürün dönemi ÖRTÜ ALTI TARIMINA UYGUNDUR. AÇIKTA YETİŞTİRİLEMEZ!
• Determinate ( Yer Tipi Oturaktır)
• Basık ve çok dilimli kırmızı meyveli
• Çiçeklenme ve meyve tutumu çok iyi
• Dekara Kullanılan fide sayısı askıya alınan tiplerin yarısıdır
• Budama ipe alma masrafı yoktur
• Çok erkencidir (normal hasada göre 2-3 hafta önce)
• Hasat periyodu kısa sürelidir

SeraKöy F1 - Bahar/ Güz

Dayanımlar: TYLCV (Ty1,Ty3), Fusarium radici, Nematod(Mi)

Nematod Mi (Meloidogyne incognita) ırkına dayanım bulunmaktadır. Toprak sıcaklığı 26 dereceyi geçtikten sonra mi geni dayanım özelliğini kaybeder.Kesinlikle hormon uygulaması yapılmamalıdır. İstenirse Bombus arısı kullanılabilinir. Akdeniz bölgesi Güz dönemi için 20 ağustos- 7 eylül tarihleri Bahar dönemi için ise 15 Ocak- 5 mart tarihleri arasında fide dikimi yapılabilir.

Röportaj : Murat Çakır