Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, son 20-25 yılda Türkiye'de üretime başlanan en önemli tarımsal ürünün kivi olduğunu belirterek, "Kivi, ülke koşullarına o kadar iyi uyum sağladı ki üretimde dünya yedinciliğine yükseldik. 7 tonla başlayan üretim, bu yıl 45 bin tona dayanacak." değerlendirmesinde bulundu.

Bayraktar, yaptığı açıklamada, özellikle C, E ve K vitaminleri ile potasyum açısından zengin bir meyve olan kivide tüketimin dünyada olduğu gibi Türkiye'de de hızla arttığını, bunun üretim rakamlarına yansıdığını ifade etti.

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) verilerine göre, dünyada üretilen 3,3 milyon ton kivinin yüzde 54,1'ini Çin'in, yüzde 13,7'sini İtalya'nın, yüzde 11,7'sini Yeni Zelanda'nın, yüzde 6,9'unu Şili'nin, yüzde 5'ini Yunanistan'ın, yüzde 1,7'sini Fransa'nın, yüzde 1,3'ünü Türkiye'nin, yüzde 1'ini İran'ın karşıladığına değinen Bayraktar, şunları kaydetti:

"Türkiye'de 1994'te 7 tonla başlayan üretim, 2000 yılında bin 400 tona, 2003'de 5 bin 500 tona, 2006'da 10 bin 962 tona, 2009'da 23 bin 689 tona, 2012'de 37 bin 247 tona, 2013'de 41 bin 635 tona yükseldi. 2014 yılında 31 bin 795 tona inen üretim, 2015'te 41 bin 640 tona çıktı. Bitkisel üretim ikinci tahmin verilerine göre, 2016'de kivi üretiminin, geçen yıla göre, yüzde 7,9 artışla 44 bin 943 tona yükseleceği tahmin ediliyor. Buna göre, 2000-2016 döneminde kivi üretimi 32,1 katına çıkmış olacak.

1994'te üretimine başlanan kivi, 22 yılda 303 bin 169 ton üretim, cari fiyatlarla 747 milyon 655 bin 352 liralık, 2015 fiyatlarıyla 1,1 milyar liralık üretim değeriyle ülke ekonomisine büyük katkı yapmıştır. Kivi meyvesi özellikle çay ve fındığın yetiştirildiği Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yöre çiftçisi için alternatif bir ürün haline gelmiştir."

Üretim tüketimi karşılayamıyor

Bayraktar, "Tüketimimizin yaklaşık yüzde 8'ini ithalatla karşılıyoruz. Ülkemizde kivi üretimi yapılmayıp tamamını ithalatla karşılamış olsaydık, 2015'te 45 bin 394 ton ithalat karşılığı 35 milyon 19 bin 669 dolar döviz ödeyecektik. 2015'te ise 199 bin 834 dolarlık ihracata karşılık 2 milyon 896 bin 75 dolarlık ithalat yapılmıştır. İthalatın yüzde 67,9'u İran'dan yapılmıştır." değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye'de 24 ilde kivi üretimi yapıldığı bilgisini veren Bayraktar, kivi üretiminde ilk sırada 18 bin 892 tonla Yalova'nın geldiğini, Yalova'yı, 6 bin 263 tonla Ordu, 5 bin 126 tonla Rize'nin izlediğini bildirdi.

Yapılması gerekenler

Bayraktar, kivide üretim artışı sağlanabilmesi ve üreticilerin desteklenmesine yönelik şu önerilerde bulundu:

"- Üreticiler, kivilerini her yıl yapılan ölçümler sonucu ilan edilen hasat zamanına uygun hasat etmeli.

- Gerek ürünün pazara inmesinin kontrolü gerekse fiyat avantajı açısından önemli bir unsur olan soğuk hava deposu tesisleri yaygınlaştırılmalı.

- Kaliteli, yüksek verimli kivi çeşitlerin çiftçiye ulaştırılması için gerekli tedbirler alınmalı.

- Kivi meyvesi de ürün bazında desteklemelere dahil edilmeli.

- Kivide yaşanan sorunların çözümü için Türkiye Kivi Merkez Birliği kurulmalı ve kiviyle ilgili desteklemeler Kivi Üretici Birlikleri kanalıyla yapılmalı.

- 15 Eylül-1 Nisan tarihleri arasında kivi ithalatını engelleyici önlemler alınmalı.

- Yüksek kalite fidan üretimi için Kivi Üretme İstasyonları kurulmalı."