Doğada çöp yoktur. Çünkü doğa her türlü çöpünü dönüştürür. 'Organik atık' tabir edilen ve kentsel çöpümüzün büyük bir miktarını oluşturan mutfak atıkları ve bağ-bahçe atıkları, çöpe atıldıklarında ciddi boyutta çevre felaketine sebep oluyorlar. Oysaki bu atıkları kompost gübresine dönüştürmek mümkün.

Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği yeni başladığı "Türkiye Çöpünü Dönüştürüyor" projesiyle, Türkiye'de büyük ölçekli kompost üretimi için gereken bilgi ve tecrübe aktarımını sağlamayı, bunun için bakanlıklardan belediyelere, pek çok kamu kuruluşlarıyla birlikte hareket etmeyi amaçlıyor. Buğday Derneği'nden yapılan açıklamada, "Organik atık tabir edilen bağ-bahçe ve mutfak atıkları, çöpe atıldıklarında ciddi boyutta çevre felaketine sebep oluyorlar: Suları ve toprağı zehirliyor, geniş doğal alanları kaplıyor ve küresel iklim değişikliğinin önemli bir sebebi olan metan gazı salıyorlar. Oysa, bu tip "organik atık"ları kompost gübresine dönüştürmek, böylece hem doğayı koruyup hem de toprağı bereketlendirmek mümkün. Pek çok ülke, farklı sistemler ve farklı büyüklükteki tesislerde bunu yapıyor. Türkiye'de ise yasal mevzuat var ama altyapı ve uygulama yeterince yaygın değil" yorumları yer alıyor.

"Türkiye Çöpünü Dönüştürüyor" projesi kapsamında neler yapılacağı hakkında ise şu bilgiler veriliyor: "İlk önce Türkiye'deki belediyelerin kompost konusunda durdukları yeri ortaya çıkarmak üzere bir durum ve ihtiyaç analizi yapacağız. Bu ihtiyaç analizi doğrultusunda AB'de kompost konusunda öne çıkan iyi uygulama örnekleri belirleyecek ve bu örnekleri yerinde incelemek amacıyla, belediye temsilcileri ile birlikte Avrupa'nın 3 şehrine saha ziyaretleri yapacağız. Yerel yönetimlere yönelik bir kompost rehberi hazırlayacak ve son olarak Türkiye'de bir kompost konferansı düzenleyeceğiz. Proje ortağımız, konusunda Avrupa'nın önde gelen kurumlarından biri olan Belçika merkezli Geri Dönüşüm ve Atık Yönetimi için Şehirler ve Bölgeler Birliği (ACR+). ACR+ atık azaltımı ve atık yönetimi konularında AB üyeleri ve Akdeniz ülkeleri ile çalışıyor ve biyo-atık ve kompost konusunda 11 yıldan fazla deneyimi var. 1100 belediyeyi temsil eden yerel ve bölgesel kurumlardan oluşan yaklaşık 100 üyesi var."

Çöple ilgili bilinmesi gerekenler

- Araştırmalara göre, İstanbul'daki kentsel katı atıklarda, organik madde oranı %54.09 düzeyinde. Bunu %15.57 ile kağıt/karton grubu takip ediyor. TÜİK verilerine göre 2013 yılında Türkiye'de metan salımlarının en büyük bölümü (%58'i) atıkların yok edilmesinden kaynaklanmış.

- TÜİK verilerine göre, 2010 yılında Türkiye'deki evsel atıkların %54'ü düzenli çöp depolama sahalarında yok edilirken, %44'ü çöplüklere boşaltıldı ve %2'si biyolojik arıtma veya başka metotlarla bertaraf edildi. Bu sayılar AB'dekilerden henüz çok uzak: 2009 yılında AB ülkelerindeki kentsel atıkların %41,8'i ayrıştırılarak toplandı ve %38,1 kontrollü katı atık sahalarına gönderildi. Kalan %20,1'lik kısım ise yakıldı.

- Avrupa Çevre Ajansı'na üye olan diğer ülkelerde, işleyen kentsel katı atık yönetiminin çevreye olan faydaları, sera gazı salımlarını temel alan bir modele dayanarak hesaplanmakta. Ne yazık ki bu model şu anda Türkiye'yi kapsamıyor. Türkiye'de katı atık yönetimi, eksiklerine rağmen, yeni düzenlemeler sayesinde ve araştırmalarla desteklenerek iyileştiriliyor.

- 2010'da Türkiye'de toplanan kentsel katı atık miktarı 25 milyon ton; bu rakam toplam kentsel katı atıkların %84'ünü oluşturuyor. Çöp depolama sahalarına gönderilen katı atıklar, 2001 ve 2010 yılları arasında %5 oranında arttı. Avrupa Çevre Ajansı'na göre, düzenli çöp depolama sahalarının sayısı ise 2003'te 15 iken 2012'de 68 oldu.