Tarım arazileri miras yoluyla bölünmeyecek, asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki tarımsal arazileri toplulaştırabilecek. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker Yeni Şafak büromuzu ziyaret etti. Bakan Eker, Ankara Temsilcisi Abdulkadir Selvi, Haber Müdürü Hüseyin Likoğlu, Yeni Şafak Muhabirleri Nil Gülsüm'ün sorularını cevapladı. 

Osmanlı Devleti'nin toprak rejiminde arazi bölünmesi bulunmadığını, bugün dünyanın gelişmiş ülkelerinin hiç birinde de olmadığını belirten Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker, 'Arazileri bölünmeye müsait hale getirilirse nüfus arttıkça mirasçılar arasında bu araziler sürekli bölünür. Bu bölünme beraberinde küçük parselleri getirir. Ekonomik olarak işletilebilir verimsel bir faaliyette bulunma özelliğini kaybeder' dedi.

VERİMLİLİK DÜŞTÜ

Bakan Eker, 'Tarım arazileri, 1926'dan itibaren Medeni Kanun gereği menkul mallar gibi miras yoluyla bölünmesinin önü açılmıştır. Bu geçen zaman içinde Türkiye'nin tarım arazileri babadan oğula geçerken daima bölünmüştür. Verimlilik düşüklüğünün en büyük sebebi arazi bölünmesidir' şeklinde konuştu. Eker'in konuyla ilgili sorularımıza verdiği cevaplar şöyle:

40 MİLYON HİSSEDAR

1990'lı yıllar itibariyle Türkiye'de 3 milyon tarım işletmesi var. Bunların ortalama büyüklüğü 5.9 hektar, yani 59 dönüm. Bu işletmelerin her biri ortalama on ayrı parselden oluşuyor. İşletmenin her bir parçası da ayrı yerlerde ve 30 milyon parselin olduğu kayıtlarımızda yer alıyor. Bunların da 40 milyon hissedarı bulunuyor. Bu çok verimsiz bir yapı demektir.

GELİŞMİŞ ÜLKEDE BÖLÜNMÜYOR

Dünyanın gelişmiş bir çok ülkesinde farklı yöntemler uygulansa bile topraklar bölünmüyor. İngiltere'de miras olan araziler en büyük kardeşe veriliyor. Fransa'da bir kişi toprakları alıyor ve piyasa değerini diğer kardeşlerine ödüyor. Almanya'da kardeşlerden birisi diğer kardeşlere cüzi bir miktar ödeme yapıyor toprakların tamamı bir kişide kalıyor. İspanya'da topraklar ehil olan mirasçıya devrediliyor. İtalya'da İspanya gibi ehil olan kişiye devrediyor. Amerika'da da bedeli karşılığında satılma mümkün olabiliyor ama arazi bölünmüyor. Bizde ise mirasçılara payları oranında bölünme yapılıyor.

9 YILDA HAZIRLANDI

Biz hükümet olarak tarım alanında çok büyük reformlar yaptık. Üretim değerini üç kattan fazla arttırdık. Biz iktidara geldiğimizde tarımsal üretim değeri 23 milyar dolardı. Bu rakamla da dünya ülkeleri sıralamasında 11. sıradaydı, Avrupa'da ise 4. sıradaydı. Biz yaptığımız reformlar ve verimlilik artışlarıyla bunu 62 milyar dolara kadar çıkardık. Avrupa'yı geçtik birinci olduk. Dünyanın da 6'ncı tarım gücü haline geldik. Bu başarıyı mevcut yapı ile elde ettik ama önümüzdeki dönemde bu bölünmeyi engelleyemediğimiz sürece, yeni nesiller geldikçe topraklar küçülecek. Bizim çocuklarımız ve gelecek nesillerimiz eğer bu topraklarda tarım yapacaksa bu bölünmeyi şimdiden engellememiz gerekiyor.

REFORM HÜKÜMETİYİZ

Mutlaka bu bölünmeyi durdurmalıydık ve bu sebeple bu çalışmayı başlattık. Biz reform hükümetiyiz, bu çalışmanın alt yapısını da 9 yıldır oluşturmaya çalışıyorduk. Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu da bugün gerçekleşen bu çalışmamızın temeliydi. İllerde toprak korumu kurulları oluşturduk. Biz aslında tarım arazilerinin tamamını teminat altına alıyoruz, bir mana da sigortalıyoruz.

Ekonominin yıllık zararı 17 milyar dolar

Bundan sonraki safhada artık bir bölünme olmayacak. İki boyutu olan bu düzenlemeyle öncelikle bölünmeyi engelliyoruz, ikinci olarak da mevcut bölünmüş yapıları toplulaştırıyoruz. 4 milyon hektarlık bir alanın toplulaştırmasını bitirdik. 2 milyon hektarlık alanın da çalışması da devam ediyor. İlk toplulaştırma çalışması 1961 yılında yapılmış. O tarihten 2002'ye kadar Türkiye 450 bin hektar arazi toplulaştırmış. Biz ise 10 yılda 4 milyon hektarlık çok büyük bir toplulaştırma çalışması yaptık. Tabi toplulaştırmanın daha anlamlı ve kolay olması için bölünmeyi de engellemek gerekiyor. Biz iki aşamayı kapsayan bu projeyi de bu sebeple oluşturduk.

YILDA 9.7 MİLYAR DOLAR VERİYORUZ

Sadece traktör bölünmüş 10 parsel arasında dolaşırsa onun yaktığı mazot ve bunların yol açtığı hasar diğer zararlarla birlikte yılda yaklaşık 17 milyar yapıyor. Yani mevcut yapı bölünmüş yapının şu an itibari ile en kaba hesapla yılda 17 milyar zararı var. Cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeyindeki desteğini biz Türk çiftçisine verdik. Bu yıl 9.7 milyar TL karşılıksız destek veriyoruz. Bir yılda bunun iki katını bölünmüş yapıdan dolayı kaybediyoruz. Verimli bir tarımsal, rekabetçi bir sistem kurmamız ölçeğimizi büyütmek ile mümkün.

20 MİLYON DÖNÜM ARAZİDE ÜRETİM YOK

Arazi bölündükten sonra kimsenin karnını doyuramayacak duruma geliyor. Ve insanlar orayı terk ediyor. Aşırı derecede bölünme toprağın bir kısmının da tamamen kullanılamaz hale gelmesine yol açıyor. Bu şekilde eskiden ürettiğimiz şimdi üretilemez hale gelmiş arazi miktarı 2 milyon hektar. Yani 20 milyon dönüm demek. Bu 20 milyon dönümün ekonomik değeri hesaplandığında eğer kullanılmış olsaydı bize sağlayacağı geliri siz hesap edin.

REFORM GELECEK NESİL İÇİN ÖNEMLİ

Bizim tarım sektörü içinde tarımsal üretimimizi garanti altına alacak, gıda güvenliğimiz gelecekte sağlayacak, bir belirli kitleyi karnını doyuracak şekilde tarım içerisinde tutmamız lazım. İşte bu reform bunun için önemli. Bu da gelecek için önemli.

Anlaşmazlıkta 4 şık sunulacak

Bu yasanın uygulaması nasıl olacak? Örneğin, baba vefat etti ve mirasçılar var. Kendi aralarında anlaşmaları halinde 4 tane şık söylüyoruz. Mirasçılar, üzerinde anlaşma sağladıkları mirasçıya kendi paylarını Tapu Müdürlüklerinde devredebilirler. Bu devir işleminde arazi bedeli mirasçılar arasında belirlenebilecek, gerektiğinde kredi imkanlarından yararlanacaklar. Aile malları ortaklığı şeklinde ortak kullanabilirler, bu durum tapu kayıtlarında beyanlar hanesine şerh edilecek. Hisse payları oranında ortak oldukları limited şirket kurularak araziler şirket adına tescil ettirilir ve şirket kimliği altında kullanıma devam edilir. Mirasçılar mirasa konu tarımsal arazilerinin tamamını üçüncü şahıslara satış sureti ile tasfiye edebilecekler. Mirasçıların anlaşamaması halinde; mirasa konu araziler, mahkeme tarafından belirlenen ehil mirasçıya tarımsal gelir değeri üzerinden devrine karar verilecek.

Araziyi kullanan çiftçiye destek

Arazilerin satılması halinde, sınırdaş arazi malikleri de önalım hakkına sahip olacak. Kanunun yürürlüğünden önce vefat edenlere ait tarımsal arazilerin intikal işlemleri iki yıl içinde tamamlanacak ve devam eden davalara eski Kanun uygulanacak. Mirasçılar tarafından kurulan işletmelerde; damga vergisi, harç vb. masraflar için muafiyetler sağlanacak.

HİSSE ALIMINDA KOLAYLIK

Araziyi kullanan çiftçilere kredi desteği sağlanarak diğer hisseleri alması konusunda kolaylıklar sağlanacak. Bakanlık arazi edindirme kurumu gibi çalışarak hissedarların alım satım işlemleri ile ilgili anlaşmaları konusunda destek sağlayacak.

TARIMSAL GELİR 3 BİN DOLAR

Bir işletme bir ailenin karnını doyuracak kadar gelir temin etmeli. Bunun için Türkiye'nin 920 civarında ilçesi var. Her bir ilçe için kuru arazi, sulu arazi, bağ-bahçe, dikili arazi ve örtü artı arazilerini belirledik. Buradaki ölçü şu, şu anda kişi başına düşen Türkiye'nin ortalama tarımsal geliri 3 bin 650 dolar. Burada 4 ile çarpıyoruz. 13 bin dolar. Bu geliri yıllık olarak temin edecek en az bir büyüklük olmalı.

Mirasçıya tarımsal gelir üzerinden kâr verilecek

Ehil kişinin şartları yönetmelik ile belirlenecek. Ehil olan parası olan kişi değil. Mesela köyde oturuyorsa ehildir. Sanatı, bilgisi, eğitimi, sevgisi önemli olacak. Arazileri alan mirasçı, diğer mirasçıların paylarını hâkimin kararından itibaren en geç bir yıl içinde ödeyecek. Mirasçının ayırt etme gücüne sahip olmaması halinde, arazilerin kullanım hakkı hakim tarafından mirasçılardan birine veya üçüncü bir kişiye tedbiren verilebilecek. Tarımsal arazilerin mirasçılardan birine devredilmesinden itibaren 20 yıl içinde bu arazilerde tarım dışı kullanım nedeniyle değerinde artış meydana gelmesi durumunda, bu artış miktarından diğer mirasçılar payları oranında faydalanacak. Diğer mirasçıların paylarının ödenmesinde kredi imkanları sağlanacak.