Son 10 yıl içinde hızla büyüyen ve beyaz şapkalı kültür mantarının yanı sıra istiridye mantarı gibi yeni lezzetleri halkın damak tadına yerleştiren mantarcılık sektörü, teknolojik gelişmelere ayak uydurmak ve Ar-ge faaliyetlerini hızlandırmak için, uzman teknikerlere büyük ihtiyaç duyuyor. Mezunları arasında Türkiye'nin en önemli mantar yetiştiricisi firmalarında üretim müdürü ve üretim sorumluları bulunan Ege Üniversitesi Bergama Meslek Yüksekokulu (MYO) Mantarcılık Programı, sektörün uzman tekniker ihtiyacını karşılamaya aday. Bergama MYO Müdürü Prof. Dr. Metin Artukoğlu ve Program Koordinatörü Yrd. Doç. Dr. Erkan Eren, sektörün Ege Üniversitesi'nden sürekli olarak mezun talep ettiğini, programın yeniden öğrenci alımına başlaması halinde tüm taleplerin en yüksek kalitede eğitim ve üretim becerisine sahip mezunlarla karşılanabileceğini söyledi. Prof. Dr. Artukoğlu, öğrenci alınmaya başlanması ile birlikte Ege Üniversitesi mantar üretim tesisinin de faaliyete geçeceğini hatırlattı.

Pazarda hala 'üniversite mantarı' diye satılıyor

Mantarcılık eğitiminde ancak teorik uygulamanın pratik uygulama ile desteklenmesi halinde fark yaratılabileceğini vurgulayan Yrd. Doç. Dr. Eren, Türkiye'de mantar üretim tesisi bulunan tek programın Ege Üniversitesi Mantarcılık Programı olduğunu söyledi. Bergama MYO içinde yer alan mantar üretim tesisinin altyapı, donanım ve iklimlendirme şartlarının ancak Avrupa'da bir enstitüde bulunabileceğini söyleyen Eren, "Üretim yapılan dönemde öğrenciler, yetiştirdikleri mantarın satışını da kendileri yapıyordu. Gerek yerel yönetim ile irtibata geçen gerekse de pazarlarda ürettiği mantarı satan öğrencilerimiz Bergamalılara şu anlayışı yerleştirdi: sağlıklı ve lezzetli mantar, Ege Üniversitesi'nde yetiştirilir. Bir süredir öğrenci alamamamıza rağmen pazarda yerel üreticiler mantarlarını hala 'üniversite mantarı' diye satıyor" diye konuştu.  Mantar üretim tesisinde halen büyük çaplı, ticari bir işletmenin altyapı, donanım ve iklimlendirme sisteminin minyatürize edilmiş halinin kullanıldığını belirten Yrd. Doç. Dr. Eren, Ege Üniversitesi dahilinde uygun şartların oluşturulması halinde günde 1 tonluk üretimle, pazar sıkıntısı yaşamadan döner sermayeye katkıda bulunacak potansiyele sahip olduklarını söyledi. 

Ziraat Fakültelerinde kültür mantarı üzerinde çalışan akademisyen sayısı yetersiz

Kültür mantarı üretimi ve sektöre ait Ar-ge çalışmaları konusunda öncü olması gereken kurumların Ziraat Fakülteleri olduğuna dikkat çeken Eren, "Ne yazık ki, mevcut Ziraat Fakültelerimizin büyük çoğunluğunda mantarcılık üzerine çalışma yürüten akademisyen sayımız yeterli değil. Bu denli hızlı gelişen bir sektör düşünüldüğünde üniversitelerimizin de talep edilen akademik personelin yetiştirilmesi konusunda çalışmalarına hız vermesi gerekiyor" dedi. Eren ayrıca, bu sayede hem lisans, hem yüksek lisans hem de doktora seviyesinde çalışmalar yapmak üzere program mezunlarının da yönlendirilebileceğini ekledi. 

Sektör yabancı danışman yükünden kurtulacak

Mantarcılık Programı mezunlarının tamamının özel sektörde istihdam edildiğini hatırlatan Yrd. Doç. Dr. Eren, sektörün, teknikerin yanı sıra akademik donanıma sahip danışmanlık ihtiyacının da karşılanamadığına dikkat çekti. Resmi olarak hem eğitim veren hem de sektör danışmanlığını sürdüren tek üniversitenin Ege Üniversitesi olduğunu vurgulayan Eren, "Sektör büyüdükçe ihtiyaçlara yetişmemiz söz konusu olamayacak. Mantarcılık konusunda eğitim alarak uzmanlaşmış hem ön lisans hem de yüksek lisans ve doktora mezun sayımızı artırmamız aynı zamanda, sektörü saati 100 Euro verilen yabancı danışman yükünden kurtaracak" dedi. 

Bu tesisin Türkiye'de benzeri yok

Mantarcılık Programı öğrencileri ile birlikte akademisyenlerin kuruluşunda birlikte çalıştıkları üretim tesisinin Türkiye'de benzeri bulunmuyor. Altyapı, donanım ve iklimlendirme sisteminin, yazılım ve uygulamasının tamamı Ege Üniversitesi tarafından yapılan üretim tesisi, büyük ölçekli ticari bir tesisin minyatürü olarak hizmet veriyor. Bergama MYO Müdür Yardımcısı Öğr. Gör. Levent Türkler, Bergama MYO'da hayata geçirilen yüzde 100 Ege Üniversitesi yazılım ve donanımına sahip sistemin gelecekte özel sektörde her ölçekte kurulmak istenen mantarcılık üretim tesislerine de uygulanabileceğini söyledi. 

Kültür mantarı da desteklemeler içindeki yerini aldı

Yrd. Doç. Dr. Eren, Mantarcılık Programında eğitim veren tüm akademisyenlerin özellikle yetiştiricilik konusunda uzman olmalarının Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile olan ilişkileri de olumlu etkilediğini ifade etti. İlki 2014 yılında Ege Üniversitesi işbirliği ile düzenlenen Yemeklik Mantar Çalıştayının ikincisinin bu yıl Kasım ayında yine Bakanlık önderliğinde düzenleneceğini dile getiren Eren, "Bakanlığımızın ihtiyaç duyduğu kültür mantarı üretimine yönelik çalışmalarda işbirliği içinde olmamız, kültür mantarına yönelik faaliyetlerin de artmasını sağlamıştır. Çalıştaya gösterilen katılım sonucu sektörün potansiyelini gören Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, kültür mantarını kırsal kalkınmada direkt desteklemeler içine aldı" dedi.

Bergamalılar da mantar yetiştirmeyi öğrendi

Merkezden uzak 114 köyü bulunan Bergama'da en önemli sorunlardan birini, alternatif ürün üretilememesi nedeniyle Bergama merkeze göç oluşturuyor. Ege Üniversitesi Mantarcılık Programının sadece öğrenciler için değil Bergamalılara da eğitim verdiğini belirten Bergama MYO Müdür Yardımcısı ve Mantarcılık Programı Öğretim Elemanı Dr. Mehmet Çetin, 2015 yılında Ege Üniversitesi, Bergama Kaymakamlığı Sosyal Yardımlaşma Vakfı, Bergama Belediyesi ve Bergama İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ortaklığında gerçekleştirilen beyaz şapkalı ve istiridye mantarı yetiştiriciliği eğitiminin Bergamalılara üretilecek yeni bir ürün alternatifi yarattığını söyledi. 192 saatlik 3 ay süren teorik ve uygulamalı eğitimde 12 kursiyere kültür mantarı yetiştiriciliği konusunda kompost hazırlama, örtü toprağı hazırlama, mantar üretim aşamaları ve hasat konularında eğitim verildiğini belirten Çetin, üretim sonunda satışların da kursiyerler tarafından gerçekleştirildiğini söyledi. Bunlara ek olarak yaşadıkları yerde ve evlerinde istiridye mantarı 
üretimi yapabilmeleri konusunda eğitimler de verildiğini ifade eden Mehmet Çetin, "Bitkisel atıklar ya da ağaç kütükleri üzerinde mantar üretim tekniklerini öğrenen kursiyerlerin ekonomilerine de katkıda bulunduk" dedi. Çetin, gelecek günlerde sadece Ege bölgesi için değil Türkiye çapında belli başlı mantarların üretimi konusunda eğitim programları düzenlemeyi planladıklarını sözlerine ekledi.