Dünyada manda sayısı artarken Türkiye'de ise 2011 yılına kadar azalma gösterdi. Göç nedeniyle kırsal nüfusun azalması, ekolojik dengede meydana gelen değişiklikler, sığır eti ve sığır sütü ile ürün verimi yönünden rekabet düşüklüğü, ürünlerin satışında yaşanan tanıtım problemleri gibi nedenlerden dolayı düşün gösteren manda sayısı 2012 yılından sonra destek ve tanıtımlarla artışa geçti. Dünyaca ünlü peynirlerin yapımında kullanılan manda sütü verimi bakımından ise Türkiye, ileri ülkelere göre düşük seviyelerde.

En fazla manda Samsun'da

Manda popülasyonu ve süt üretimi hakkında bilgi veren İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdür Vekili Nail Kırmacı, "1980-2011 döneminde dünyada manda sayısı yüzde 60,8 artarken, Türkiye'de yüzde 91,9 azaldı. 2012 yılından sonra Bakanlığımızın yürütmüş olduğu projeler ve destekleme programları sayesinde yüzde 26,8 arttı. Dünyadaki manda popülasyonuna bakıldığında Hindistan 105 milyon manda sayısı ile birinci sırada yer alıyor. Hindistan'ı, 29 milyonla Pakistan, 23 milyonla Çin takip ediyor. Türkiye ise 134 bin mandayla dünyada 11'inci sırada yer alıyor. Samsun, manda sayısı yönünden 17 bin mandayla Türkiye'de ilk sırada yer alıyor. Bu nedenle il müdürlüğümüz bu konuda her türlü desteği üreticilerimize sağlamaktadır. Ayrıca yapmış olduğumuz 'Mandalar Mutlu Çiftçiler Umutlu' projesi kapsamında birçok eğitim çalışması yapıldı. 80 çiftçimize yurtiçinde, 10 üreticimiz ile manda yetiştiriciliğinin en iyi yapılan yerlerden biri olan İtalya'ya teknik gezi düzenlenmiştir. Yapılan teknik gezilerde hem yetiştiricilik hem de et ve süt ürünlerinin işlenmesine yönelik iş ve işlemler yerinde gözlenmiştir. Türkiye'de manda sütü üretimi yılda 54 bin 687 tondur. Samsun, yıllık 8 bin 874 ton manda sütü üretimi ile ilk sırada almaktadır. Manda popülasyonunun Türkiye'de coğrafi dağılımına bakıldığında yüzde 37 ile en fazla Karadeniz Bölgesi'nde manda olduğunu görüyoruz. En az mandanın bulunduğu bölge ise Akdeniz Bölgesi'dir" dedi.

Manda sütü üretimi

Dünyadaki toplam süt üretimi içerisinde manda sütü oranının yüzde 12'ye ulaştığını söyleyen Nail Kırmacı, "Türkiye'de ise bu oran halen yüzde 0,3 seviyelerindedir. Samsun'da mandaların günlük süt verimi ortalaması 3,6 kg gibi oldukça düşük düzeylerdedir. Modern işletmelerde bu miktar 15 kg olabilmektedir. Samsun'da mandaların ortalama sağım süresi 5,8 ay iken, mandacılığı ileri ülkelerde bu süre 8-9 ay'a kadar çıkabilmektedir" diye konuştu.

Manda ürünleri ve kullanım alanları

Dünyaca ünlü mozzarella peyniri ve ricotta peynirinin manda sütünden yapıldığını belirten Nail Kırmacı, "İtalya'da manda sütü siyah altın olarak isimlendirilmektedir. Ülkemizde manda kaymağı ve manda yoğurdu tarih olmamalı. Manda sütünden yapılan yoğurt daha kıvamlı ve aromatik olması itibarı ile bilhassa tercih edilmektedir. Ülkemizin dünyaca ünlü 'Ekmek Kadayıfı' tatlısının vazgeçilmez unsurları arasında manda kaymağı önemli bir yer tutmaktadır. Manda sütü, renginin beyaz ve kuru madde oranının da yüksek olması nedeniyle sütlü mamullerde sıkça kullanılmakta ve tercih edilmektedir. Sucuk üretiminde yüzde 10 nispetinde manda eti kullanılmaktadır. Manda eti, sığır etine göre daha az kolesterol, daha az kalori, daha fazla protein ve daha fazla mineral içermektedir. Manda derisi kalın olduğu için, dericilik sektöründe tercih edilmektedir. Boynuz ve tırnakları ise süs eşyası yapımında tercih edilmektedir. Mandalar hayvan hastalıklarına oldukça dayanıklı olup, Deli Dana Hastalığı(BSE) mandalarda görülmez. Mandalar zayıf besin kaynaklarından çok iyi faydalanarak, yağ oranı yüksek süt ürününe çevirirler. Bizde bölgemizin çevreyle ilgili avantajlarını daha iyi değerlendirmek, elde edilen ürünleri katma değeri yüksek ürünlere dönüştürmek için elimizden gelen tüm çabayı göstermekteyiz" şeklinde konuştu.