3.5 milyona mal olacak projeyle 3 bin 410 dekar tarım arazisi temiz suyla sulanacak. Proje kapsamında sulama pompalarının enerji ihtiyacı kurulacak Güneş Enerjisi Santrali (GES) ile karşılanacak. Geçtiğimiz günlerde UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'ne alınan Hevsel Bahçeleri'ndeki 4 adet tarihi değirmen de restore edilerek, işlevli hale getirilecek.

Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Yerel Ekonomiyi Güçlendirme Daire Başkanlığı, Hevsel Bahçeleri, Yenikapı, Fiskaya ve Ben û Sen'deki tarım arazilerini temiz suyla sulanması amacıyla Dicle Nehri kıyısına 1 adet keson kuyusu açacak. Keson kuyusuna alınan su burada dinlendirildikten sonra iki pompa yardımıyla Hz. Süleyman Camii mevkiinde kurulacak depoya terfi edilecek. Terfi edilen su, döşenecek olan iletim hattıyla Fiskaya, Ben û Sen, Yenikapı ve Hevsel Bahçeleri'nde bulunan tarım arazilerine ulaştırılacak. Sulamada, kuyunun dışında, Anzele ve Hz. Süleyman Camii civarında bulunan kaynak sular da kullanılacak. Bahçeler için keson kuyudan 250, Anzele'den 130, Hz. Süleyman Camii civarından 20 lt/sn olmak üzere toplam 400 lt/sn su harcanacak. Proje toplam 3.5 milyon liraya mal olacak ve 2016 yılı içinde tamamlanacak.

3 bin 410 dekar tarım arazisi temiz suyla sulanacak

Hevsel Bahçeleri'nde 2 bin 360, Fiskaya'da 300, Yenikapı'da 540 ve Ben û Sen'deki bahçelerde 210 dekar tarım arazisinin temiz suyla sulanacağı projeyle, tüm tarım alanlarına ulaşacak şekilde iki ana hatta 29 bin 133 adet boru döşenecek. Tarla içlerinin sulanması ise, bitki desenine göre tarım alanı sahibi tarafından kapalı devre olacak şekilde yapılacak.

Enerji ihtiyacı güneş enerjisinden elde edilecek

Hevsel Bahçeleri'ndeki tarım arazilerinin temiz suyla sulanması için kullanılacak pompaların enerjisi de, Güneş Enerjisi Santralleri'nden (GES) elde edilecek. GES panelleri, Belediye tarafından Hastaneler Caddesi üzerinde inşaatı devam eden çok katlı otoparkın üzerine kurulacak. Buradan elde edilecek enerji su pompalayan merkezlere aktarılacak.

Tarihi değirmen ve su kanalları restore edilecek

Yerel Ekonomiyi Güçlendirme Daire Başkanlığı, Hevsel Bahçeleri'ndeki 4 tarihi değirmeni de proje kapsamında restore ederek işlevli hale getirecek. Değirmenler ve su kanallarının, tarihi dokusu bozulmadan ortaya çıkarılması hedeflenen proje, Koruma Uygulama ve Denetim Büroları (KUDEB) ile birlikte yürütülecek. Gün yüzüne çıkarılacak tarihi su kanalları ve değirmene eski işlevleri tekrar kazandırılacak.

Proje hakkında bilgi veren Yerel Ekonomiyi Güçlendirme Dairesi Başkanı Necati Pirinççioğlu, Hevsel Bahçeleri'nin kentle yaşıt olduğunu hatırlattı. Diyarbakır'ın Hevsel Bahçeleri'nin kenarına tesadüfen kurulmadığına dikkat çeken Pirinççioğlu, "Kent nehir yatağına da kurulabilirdi. Ama o alan tarım arazilerinden oluştuğu için kurulmuyor. Tarım arazilerinde değil de kayalıklar üzerinde kuruluyor" dedi. Hevsel Bahçeleri'nin kenti beslediğini ve bu işlevini bugünlere kadar getirdiğini kaydeden Pirinççioğlu, kentleşmenin devasa boyutlara ulaşmasıyla yeraltı su kaynaklarının azaldığını ve Hevsel Bahçeleri'nin doğal su kaynaklarıyla beslenmesinin imkansız hale geldiğini söyledi.

Proje 3,5 milyona mal olacak

Tüm bu olumsuz tabloyu göz önüne alarak bahçelerin nasıl temiz suyla sulanabileceği üzerine bir çalışma yürüttüklerini ve bir proje geliştirdiklerini dile getiren Pirinççioğlu, doğal ve temiz suyu 50 metre pompajla alacaklarını ve enerji ihtiyacını da güneş enerjisiyle sağlayacaklarının bilgisini verdi. Projenin 2016 bütçesinde yer aldığını ve projenin yaklaşık 3,5 milyona mal olacağını dile getiren Pirinççioğlu, projede çiftçinin cebinden herhangi bir ücretin çıkmayacağını vurguladı.

Projenin yapımında kurum ve kuruluşların görüşleri alındı

Bahçelerin temiz suyla sulanması için bir yıl çalışma yürüttüklerini, kurum ve kuruluşların görüşlerini aldıklarını ifade eden Pirinççioğlu, "Tarım İl Müdürlüğü Devegeçiti Barajı'ndan su alarak Hevsel'i sulamayı düşünüyordu. Proje 7-8 yıldır yapılmış ama su kaynağına ulaşılamıyor. Bizler, Tarım İl Müdürlüğü, çiftçiler ile çiftçilerin daha önce var olan sulama birliği ve DİSKİ ile bir tartışma yürüttük. Mevcut kentteki temiz su kaynaklarının ne kadar olduğunu ve bahçelerin ihtiyacının ne olduğunu tespit ettik. Tarlalarda ne üretiliyor. Ürünlerin su ihtiyacı gibi tüm bu sorunları 1 yıllık tartışma sonucunda çözdük" dedi.

Proje 2016 yılında tamamlanacak

Hevsel Bahçeleri'nin UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'ne girmesinden dolayı alanın hassas olduğuna dikkat çeken Pirinççioğlu, mali kaynaklarda sorun yaşanmaması durumunda Hevsel Bahçeleri'nin temiz su ile sulanması projesini 2016 yılında tamamlamayı düşündüklerini kaydetti.

Projeden mevcut çiftçiler faydalanacak

Projeden sadece mevcut çiftçilerin faydalanacağını ifade eden Pirinççioğlu, şöyle konuştu: "Çiftçilere tarım ve sulama konularında eğitimler vermeyi düşünüyoruz. Bundan sonra alışagelmiş sulama yapılmayacak. Sulama teknikleri tüm çiftçilere aktarılacak. Ayrıca burası kültürel miras alanı, bunun da bilincinde olunmalıdır. Burada çiftçilik yapanlar sıradan bir yerde üretim yapmadıklarının farkında olacaklar"

Kirli su ve kimyasal gübrelerden kaynaklı toprakta bulunan aşırı azotu gidermek için çalışma yürüteceklerini kaydeden Pirinççioğlu, tarlaların sürülmeye başladığı dönemde, yeni kırmızı temiz toprak getirip, var olan toprakla harmanlayıp azot miktarını azaltmaya çalışacaklarını ifade etti.

Kaybolmaya yüz tutmuş ürünler gün yüzüne çıkarılmaya çalışılacak

Daha önce Hevsel Bahçelerinde üretilen ama bugün kaybolmayla karşı karşıya olan ürünlerin tekrardan gün yüzüne çıkarılması içinde bir çalışma yürüteceklerinin bilgisini veren Pirinççioğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: "Hevsel Bahçelerinde sadece meyve yetiştiriciliği yok. Endemik ürünler de var. Tüm bunlar korunmalıdır. Bazıları yok olmayla karşı karşıya bunları tespit etmeye çalışıyoruz. Eskiden burada ne yetiştiriliyordu, şu an ne yetiştiriliyor. Zaten sondaj çalışmalarında eskiden yetiştirilen ürünlerin bulgularına rastlanıyor. Bunların hepsi tespit ediliyor. Eğer bu ürünlerin tohumları bulunursa bunu tekrar hayata geçireceğiz."

Projede canlı türleri zarar görmeyecek

Yürütecekleri proje ile Hevsel Bahçeleri'ndeki canlı türlerinin zarar görmeyeceğine işaret eden Pirinççioğlu, "Tarım alanlarını korurken diğer canlıların da yaşam alanlarını korumak zorundayız. Bu proje onu da kapsayacak" dedi.

Üretilen ürünler için pazarlar oluşturulacak

Projeyle yurttaşların tarlaları daha rahat gezebileceğini, çiftçilerin de tarlalarının başında satış yapabileceğini kaydeden Pirinççioğlu, şu an mevcut üretilen ürünlerin çok dar bir alanda satışının yapıldığını ve geliştirilen projeyle bu sorunu aşacaklarını söyledi. Projeyle birlikte kentin çeşitli yerlerinde "Hevsel Bahçelerinin Ürünleri" adı altında pazar oluşturacaklarını açıklayan Pirinççioğlu, buna paralel olarak Hevsel Bahçeleri'ndeki ürün çeşitliliğinin de artacağını sözlerine ekledi.