Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri Birliği’nin hayvancılık sektörüne yönelik yatırım ve işletme kredilerinde besiciliğin payı çok düşük seviyelerde kaldı. Stratejiye göre 2010-2014 döneminde kullandırılan faiz indirimli kredilerde besi işletmelerinin payı binde 26 ile binde 10 seviyesinde gerçekleşti.

Tarım sektörüne verilen desteklerin önemli bir bölümünü hayvancılık destekleri oluşturuyor. Yem bitkilerinin üretiminden belgeli, damızlık kullanımının teşvik edilmesine kadar geniş bir yelpazede hayvancılığa destek veriliyor. Son yıllarda hayvancılık desteklerinin tarım destekleri içerisindeki payı ciddi oranda artış gösterdi. 2000 yılında hayvancılık desteklerinin tarımsal desteklemedeki payı binde 5 düzeyinde iken 2014’te bu oran yüzde 28.5’a ulaştı.

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın Kırmızı Et Stratejisi’nde de besi sektöründe destekler ve finansman konusuna geniş yer verildi. Hayvancılık destekleri genel olarak analiz edilmesinin yanı sıra besiciliğe doğrudan veya dolaylı sağlanan destekler ve düşük faizli yatırım ve işletme kredileri de mercek altına alınıyor.

İthalattan tedirgin olmasın diye besiciye destek verildi

Kırmızı Et Stratejisi’nde besiciliğe doğrudan verilen desteklerle ilgili şu değerlendirmeye yer veriliyor: “2010 yılında sığır eti karkas fiyatlarında yaşanan yükselişi önlemek amacıyla alınan kırmızı et ithalat kararı sonrasında üreticilerde oluşacak tedirginliğin giderilmesi ve ithalat karşısında korunması amacıyla 2011 yılında ilk 6 aylık döneminde kesilen erkek sığırlar için destekleme verilmeye başlanmıştır. Bu destekleme 2012, 2013 ve 2014 yıllarında, yılın tamamını kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Uygulamanın ilk 3 yılında kesilen erkek sığır başına 200 lira olarak uygulanmıştır. Üreticiler arasında desteklemeye olan farkındalığın zaman içerisinde artması ile 2012, 2013 ve 2014 yıllarında başvuru sayısı ve destekleme miktarları artmıştır. Destekleme sonuçları,ülkemizde büyükbaş hayvan besiciliğinin yapısı hakkında önemli göstergeler sunmaktadır. İç Anadolu, Ege ve Marmara Bölgesi destekten yüzde 70 pay almıştır. İklim ve coğrafi koşulları besiye uygun olması ve besilik yem materyaline ulaşımın daha ucuz ve kolay olması nedeniyle bu bölgelerde entansif besicilik yoğun olarak yapılmaktadır. Bu nedenle et entegre tesisleri de bu bölgelerde yoğunlaşmıştır ve pazara ulaşım daha kolaydır.

Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri’nin daha çok besilik materyal üretiminde etkili olduğu bilinmektedir. İklim koşulları, hayvancılık kültürü ve coğrafi yapı ise entansif besiye çok uygun değildir. Hayvancılıkla ilgili sanayi kuruluşlarının (süt, et ,yem) sayı ve niteliğinin düşük olması, hayvancılığın mera, meraya dayalı ve mevsimsel yapılması da besiciliğin geri planda kalmasına neden olmuştur. Bu bölgelerde sektörün geliştirilmesi,üretimin artırılması adına bölgesel olarak değişik üretim ve destekleme modelleri geliştirilebilir.”

Destekler kaçak kesimi azalttı

Besi hayvan kesimine verilen desteğin onaylı kesimhane sayısını artırırken, kaçak kesimi de azalttığı vurgulanan Kırmızı Et Stratejisi’ne göre, yapısal reformların gerçekleştirilmesi için verilecek desteklemelerle ilgili öneriler şöyle: “Bölgesel bazda yeterli kapasite büyüklüğüne sahip süt ve kırmızı et işleyen yerlerde,bu alanda kullanılacak kaynağın hayvan pazarlarının, kesimhanelerin rehabilitasyonu ile hayvan sağlığı ve refahı konularına yönlendirilmesi daha etkili olacaktır.

Canlı hayvan pazarları, damızlık ve kırmızı et üretici birliği üyelerini bir araya getirecek şekilde aracıların devreden çıkarıldığı bir yapıya kavuşturulmalıdır. Buna göre damızlık birliği üyeleri besilik olarak satılacak buzağı, dana sayılarını birliklerine bildirmeli. Bu bilgiler Türkiye genelinde kırmızı et üretici birliklerince paylaşılarak belirlenen tarihlerde ilgili hayvan pazarında kırmızı et üretici birliği üyelerine satışı yapılmalıdır. Tüm büyükbaş ve küçükbaş hayvan satışları birlikler üzerinden yapılarak online olarak il müdürlüklerine ve ticaret borsalarına bildirimlerinin yapılması sağlanmalı. Kesime gidecek hayvanların kesimhaneye nakli ve karkasının pazarlanması üretici birliği aracılığıyla sağlanmalı. Karkaslar üzerine birliğin ve çıktığı işletmenin logosu mutlaka belirtilmeli. Bu şartları sağlamak üzere ilgili mevzuatlar yenilenmeli. Bu yapıyı tesis etmek adına damızlık-süt ve üretici birliklerine hibe destekleri,üreticilere ise özel prim verilebilir.”

SORUN: KÜLTÜR IRKI CANLI HAYVAN TEDARİKİNDE DIŞA BAĞIMLILIĞIN AZALTILMASI

ÇÖZÜM:

? Holstein, Simmental, Jersey gibi kültür ırkı hayvanlarla,hijyen ve diğer nitelikler bakımından (materyalin genetik değeri gibi) başarılı olduğu, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından belgelendirilmiş/ onaylanmış, orta-büyük kapasitelerle damızlık süt sığırcılığı yapan ve kapasitesini artırmak istemeyen işletmelerin, ihtiyaç fazlası iyi koşullarda bakılmış kültür ırkı buzağı, dana, düve, tosun gibi hayvanlarını TİGEM (Tarımsal İşletmeler Genel Müdürlüğü) ve /veya Damızlık Sığır Yetiştiricileri İl Birlikleri, Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri gibi örgütlere pazarlayabilmesine yönelik yapının kurulması,bu yolla yurt içinde hayvan tedarik merkezlerinin kurulmasının temellerinin atılması.

SORUN: KIRMIZI ET ÜRETİMİNİN VE KARKAS VERİMLİLİĞİNİN ARTIRILMASI SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN SAĞLANMASI

ÇÖZÜM:

? Kırmızı et üretiminin artırılabilmesi için büyükbaş besicilikte, birim başı karkas et verimliliği yüksek, et ve kombine verim yönlü hayvanların kullanılmalı.
? İşletmesinin ihtiyacı olan kaba yemi üreten ve / veya sözleşmeli üretim metoduyla tedarik eden işletmelere faiz indirimli kredilerde ilave faiz indirimi sağlanması.
? Besi materyali tedarikinde önem arz eden Erzurum, Kars ve Ardahan gibi yayla hayvancılığının yoğun yapıldığı illerde bu tip yetiştiriciliği artırmaya yönelik desteklemeler geliştirilmeli.
? Hayvancılık desteklerinin asgari 3 yıllık olarak belirlenmesi. XBesiye alacağı sığırları 2-4 aylık yaşlardan itibaren süt işletmelerinden temin eden ve besi sonu kestiren (hayvanın doğumundan ölümüne 2 işletme değiştirmesi şartı ile) besi işletmelerine maliyet yüklerini azaltmak adına özel destek verilmeli.
? Girdi masraflarının azaltılması için mazottaki ÖTV ile elektrik,gübre ve yemde uygulanan KDV oranlarının düşürülmesi.
? Hayvancılık desteklerinin ve indirimli faizli kredi uygulamalarının bölgesel bazda farklılaştırılması.
? Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin belirli bir büyüklüğe ulaşıncaya kadar ilave olarak desteklenmesi.

SORUN: TEMİNAT PROBLEMİ YAŞAYAN KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLERLE BESİCİLİK YAPAN ÜRETİCİLERİN FİNANS KAYNAKLARINA ERİŞİMİNİN KOLAYLAŞTIRILMASI

ÇÖZÜM:

? Teminat yetersizliği nedeniyle krediye erişim sorunu yaşayan üreticilerin, et sanayi, et işleme tesisleri, mandıralar, perakende zincirler vb. ile “sözleşme” imzalaması ilgili tedarikçinin talep ettiği ırk ve yetiştirme koşulları ile arza uygun üretim yapması, söz konusu tedarikçinin, sözleşmeli üreticisine kefil olmasıyla üreticinin krediye erişiminin kolaylaşması, sözleşmeli üretime yüzde 100 indirimli kredi verilmesi. Bu kapsamda üreticiye ayni olarak sağlanacak hayvanların rehin kabul edilmesi, başka teminat istenmemesi.
? Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sözleşmeli üretim modeli ile ürün alan et sanayicisi/ işleme tesisleri/ entegre tesisler/ mandıralar/perakende zincirlere özel destekleme, vergi avantajı, hibe vb. gibi uygulamaların geliştirilmesi.
? Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından sözleşmeli üreticilere özel destekleme, hibe, faiz indirimi vb. uygulamaların geliştirilmesi.

SORUN: DESTEK ÖDEMELERİ VE SÜBVANSİYONLU (FAİZ İNDİRİMLİ) KREDİ UYGULAMALARININ ETKİ ANALİZİ

ÇÖZÜM:

? Kısa vadede, hijyen, kalite ve kayıtlılık sağlayan besilik erkek sığır desteklemelerinin sürdürülmesi.
? Destek ödemeleri ve indirimli faiz uygulamalarının, uygulamadan öncesi ve sonrasında ülke tarımına, ekonomiye, sosyo- kültürel yapımıza vb. etki analizlerinin yapılabilmesi için ilgili kurum ve kuruluşların ortak strateji, veri paylaşımı, veri analizi gibi çalışmaları Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı koordinasyonunda birlikte yürütülmesi.

Bölgeye göre kredi ve destek verilsin

Hayvancılık desteklerinin ve faiz indirimli kredilerin bölgesel bazda farklılaştırılması gerektiği ifade edilen Kırmızı Et Stratejisi’nde, “Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin belirli bir büyüklüğe ulaşıncaya kadar ilave olarak desteklenmesi, bölgesel bazda optimum hayvancılık işletme büyüklükleri belirlenerek bu işletmelere destek verilmelidir” görüşüne yer verildi.

Mazotta ÖTV, diger girdilerde KDV düşürülsün

7 Haziran seçiminde tarımla ilgili en önemli vaatlerden birisi mazot fiyatının düşürülmesi raporda da yer aldı. Muhalefetin çiftçiye ucuz mazot taahhüdüne iktidar partisi AK Parti karşı çıkarak uygulanamaz olduğunu iddia etmişti. Bakanlığın Kırmızı Et Stratejisi’nde “girdi masraflarının azaltılması için mazottaki ÖTV ile elektrik, gübre ve yemde uygulanan KDV oranlarının düşürülmesi” öneriliyor.