Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, gıdada enflasyonun sebebinin aracılar olduğunu belirterek, "Gıdada yapılacak ithalat üreticiyi vurur. Önemli olan üretici-market arasındaki makası daraltacak tedbirleri almaktır" dedi.

Bayraktar, yaptığı açıklamada, çiftçinin mümkün olan en düşük fiyata binbir emekle ürettiği ürününü sattığını fakat fiyatın markete gelene kadar 3-4'e katlandığını belirtti. Şemsi Bayraktar, "Tarlada 14 kuruş olan maydanoz, markette 79 kuruşa, 55 kuruş olan marul 2 lira 28 kuruşa, 1 lira 1 kuruş olan sivri biber 3 lira 58 kuruşa, 5 lira olan kuru incir 16 lira 95 kuruşa, 1 lira 30 kuruş olan limon 4 lira 39 kuruşa satılıyor. Yine tarlada 61 kuruş olan patlıcanı tüketici 2 lira 2 kuruşa, 1 lira 25 kuruş olan elmayı 3 lira 94 kuruşa, 54 kuruş olan havucu 1 lira 65 kuruşa, 3 lira 20 kuruş olan kuru fasulyeyi 9 lira 73 kuruşa tüketebiliyor" dedi.
 
Bayraktar, Türkiye Ziraat Odaları Birliği olarak spekülatif hareketleri önlemek için üreticiden tüketiciye halkın tamamını yakından ilgilendiren gıda fiyatlarındaki değişimleri takip etmeye ve kamuoyunu doğru bilgilendirme amacıyla açıklamalara devam ettiklerini bildirdi. Son günlerde bazı yorumlarda tarımın, çiftçinin enflasyonun sorumlusu gibi gösterildiğini vurgulayan Bayraktar, "Rakamlar ortada. Tarımda üretici fiyatlarındaki artış hemen her zaman gıda ve alkolsüz içeceklerin, yani tüketici fiyatlarının altında kalıyor. Yine tarımdaki üretici fiyatları çoğunlukla genel enflasyonun da altında seyrediyor. Hal böyleyken enflasyonun sorumlusu olarak tarımın gösterilmesini anlamak mümkün değildir" dedi.

ÜRETİCİ-MARKET FİYAT FARKI

Bayraktar, Eylül ayındaki seçilmiş ürünlerde üretici ve market fiyatları arasındaki fark incelediğinde en fazla farkın yüzde 464,29 ile maydanozda görüldüğünü bildirdi. Şemsi Bayraktar, marulda yüzde 313,94, sivri biberde yüzde 253,64, salatalıkta yüzde 247,12, kuru incirde yüzde 239, limonda yüzde 237,79, patlıcanda yüzde 231,42, elmada yüzde 216,36, havuçta yüzde 205,97, kuru fasulyede yüzde 204,17 fiyat farkı bulunduğunu vurguladı. "Maydanoz 5,6, marul 4,1, sivri biber, salatalık 3,5, kuru incir ve limon 3,4, patlıcan 3,3, elma 3,2, havuç 3,1, kuru fasulye 3 kat fazlaya tüketiciye satılıyorsa bunun sorumlusu çiftçi değildir" diyen Bayraktar, sorumluluğun başka yerde aranması gerektiğini belirtti.

Bayraktar, önemli ürünler içinde yer alan pirinçte tarla ile market fiyatları arasında yüzde 194,97, nohutta yüzde 188,13, domateste yüzde 182,63, kuru kayısıda yüzde 176,15, kırmızı mercimekte yüzde 160,95 gibi önemli farkların bulunduğunu da kaydetti.

TZOB Genel Başkanı Bayraktar, tarlada 2 lira 62 kuruş olan pirincin markette 7 lira 73 kuruşa, 2 lira 26 kuruş olan nohudun 6 lira 51 kuruşa, 1 lira 17 kuruş olan domatesin 3 lira 31 kuruşa, 13 lira olan kuru kayısının 35 lira 90 kuruşa, 2 lira 1 kuruş olan kırmızı mercimeğin 5 lira 25 kuruşa satıldığı bilgisini verdi.

NE YAPILMALI?

Tarladan markete fiyat artışının en aza indirilmesi için kısa vadede nakliye maliyetlerini azaltacak formüller üzerinde çalışmak gerektiğini bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:

"Yüksek akaryakıt fiyatları nedeniyle ulaşım giderleri perakende ürün fiyatlarını artırmaktadır. Tarım ürünleri taşıyan nakliye araçlarına ucuz mazot sağlanması, vergi oranlarının indirilmesi gibi çeşitli önlemler alınabilir. Orta ve uzun vadede demiryolu ağının yaygınlaştırılması, soğuk hava depoları bulunan vagonların devreye alınması nakliye giderlerini en aza indirecektir. Çiftçinin ekonomik örgütlülüğünün ve gücünün artırılarak aracı sayısının azaltılması, ambalajlama, depolama ve nakliye maliyetlerinin asgari düzeye çekilmesi, üreticiden tüketiciye kadar geçen süreçte kar marjlarının makul seviyelere düşürülmesi için rekabet koşullarının oluşturulması gerekir. Bütün bunlar tarladan markete oluşan fiyat farkını en aza indirecek, fiyat istikrarını sağlayacaktır. Çiftçi düzenli ve yeterli bir gelire kavuşacak, tüketici de makul fiyatlarla gıda tüketebilecektir."

MARKET FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMLER

Eylül ayında market fiyatlarında kuru soğan, kuru kayısı ve yumurta fiyatlarında değişim görülmezken, fiyat düşüşünün yüzde 34,46 ile en fazla limonda olduğunu bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:

"Limondaki fiyat düşüşünü markette yüzde 11,09 ile kuru üzüm, yüzde 9,52 ile havuç, yüzde 7,22 ile yeşil mercimek, yüzde 6,52 ile yeşil fasulye, yüzde 3,72 ile marul, yüzde 2,33 ile yeşil soğan, yüzde 2,21 ile Antep fıstığı, yüzde 1,42 ile ayçiçeği yağı izledi. Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 31,8 ile fındıkta görüldü. Fındıktaki fiyat artışını yüzde 27,13 ile domates, yüzde 17,04 ile kavun, yüzde15,73 ile sivri biber, yüzde 15,60 ile patlıcan, yüzde 14,53 ile kuru incir, yüzde 12,5 ile patates, yüzde 10,59 ile kabak, yüzde 7,92 ile kuru fasulye, yüzde 7,06 ile kırmızı mercimek, yüzde 5,65 ile nohut, yüzde 4,98 ile kuzu eti, yüzde 4,71 ile elma, yüzde 3,81 ile pirinç, yüzde 3,32 ile salatalık, yüzde 3,03 ile dana eti, yüzde 2,94 ile süt, yüzde 2,60 ile maydanoz, yüzde 2,34 ile tavuk eti, yüzde 1,87 ile mısırözü yağı, yüzde 1,59 ile toz şeker, yüzde 0,78 ile zeytinyağı takip etti."

ÜRETİCİ FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMLER

Eylül ayında üretici fiyatlarında marul, yeşil soğan, limon, kavun, kuru incir, süt, patlıcan ve havuç fiyatlarında değişim olmazken, fiyat düşüşünün yüzde 7,14 ile en fazla kuru kayısıda görüldüğünü belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:

"Kuru kayısıdaki fiyat düşüşünü üreticide yüzde 4,64 ile nohut, yüzde 1,89 ile yeşil mercimek, yüzde 1,67 ile kuru üzüm, yüzde 1,54 ile kuru fasulye, yüzde 0,99 ile kırmızı mercimek takip etti. Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 110,53 oran ile kabakta görüldü. Kabaktaki fiyat artışını yüzde 66,67 ile kuru soğan, yüzde 57,38 ile domates, yüzde 53,81 ile fındık, yüzde 23,48 ile sivri biber, yüzde 22,43 ile pirinç, yüzde 20 ile patates, yüzde 17,33 ile elma, yüzde 14,56 ile salatalık, yüzde 10 ile zeytinyağı, yüzde 7,94 ile Antep fıstığı, yüzde 7,73 ile yumurta, yüzde 7,69 ile maydanoz, yüzde 4,62 ile yeşil fasulye, yüzde 3,24 ile kuzu eti, yüzde 1,60 ile dana eti izledi."

FİYAT DEĞİŞİMLERİNİN NEDENLERİ

Üreticide fiyatı artan ürünlere bakıldığında fiyatı en fazla artan ürün olan kabakta hasadın sonuna gelindiğini, arzın daraldığını, bunun da fiyatları artırdığını belirten Bayraktar, şunları kaydetti:

"Kuru soğanda ise meydana gelen dolu ve kuraklık nedeniyle rekoltedeki düşüşe bağlı olarak fiyatlar artış gösterdi. Kabakta olduğu gibi domates, biber, salatalık gibi ürünlerde hasat edilen ürün miktarındaki azalmaya bağlı olarak fiyatlarda artış yaşandı. Fındıkta don ve Antep fıstığında don ve kuraklığın etkisi nedeniyle rekoltede meydana gelen düşüş fiyatlara yansıdı. Pirinç fiyatları ise yeni sezona ait fiyatlarıdır. Yeni sezon fiyatları, geçen yıla göre yüzde 22,43 artış gösterdi. Hayvansal ürünlerde artan üretim maliyetleri fiyatları bir miktar artırdı. Üreticilerde fiyatı düşen ürünlere bakıldığında kayısıda talepteki daralma ile birlikte fiyatlarda bir miktar gerileme yaşandı. Baklagillerde hasat ve pazarlama dönemi olmasına bağlı olarak fiyatlarda çok fazla olmamakla birlikte bir miktar düşüş görüldü."

Bayraktar, genel olarak arz ve talepteki değişime bağlı olarak fiyatlarda artış ve azalışların meydana geldiğinin görüldüğünü bildirdi.