Gıda fiyatları tüm dünyada hızla düşerken Türkiye'de ise artıyor. Bazı ürünlerdeki fiyat artışları çiftçilere büyük kazanç kapısı açarken, bazı ürünlerde ise aracılar daha çok kazanıyor. Fiyatı en fazla artan tarım ürünleri ile birlikte çiftçinin en çok kazandığı ürünler ortaya çıktı. İşte o tablo:
Aralık ayı fiyat verileri "Tarım Ürünleri Üretici Fiyat Endeksi" ile tamamlanmış oldu. Tarım ÜFE Aralık 2015'de yüzde 1,30 oranında arttı. Bu sonuçlarla birlikte gıda sektöründe üreticilerin fiyatları yıllık düzeyde yüzde 14,02 oranında arttı. Geçen yıl Aralık ayında ise bu oran yüzde 6,67 olmuştu.
Tüketici fiyatlarına baktığımızda ise gıda fiyatları Aralık 2015'de yüzde 1,24 oranında artmıştı. Gıda fiyatlarındaki artış oranı ise yıllık bazda yüzde 10,87 oranında gerçekleşmişti. Geçen yıl bu oran yüzde 12,73 düzeyindeydi.
2014 yılı itibari ile çiftçiler fiyat artışlarından yararlanamamıştı. Çünkü 2014 yılında çiftçilerin ürettiği ürünlerin fiyat artışı %6,67 düzeylerindeydi. Oysa aynı yıl çiftçilerin ürettiği ürünlerin fiyatı %6,67 oranında artarken, tüketicilerin gıda fiyatları %12,72 oranında artmıştı. Yani aracılar daha fazla kazanmıştı.
Bu yıl ilk açıklanan verilerle birlikte 2014 yılında kar eden aracılar, 2015 yılında daha pahalıya alıp daha ucuza satmış gibi görülüyor. 2014 yılında Türkiye büyük bir kuraklık yaşarken kuraklık nedeniyle fiyat artışı normal görülüyordu ve kuraklık bitince geçici fiyat artışlarının da sona ereceği düşünülüyordu.
2015 yılı yağış açısından oldukça verimli bir yıl olmasına rağmen gıda fiyatlarındaki artış yine hız kesmedi. Peki hangi ürünlerin fiyatı arttı?
| Zeytinyağı |
%172 |
| Fındık İçi |
%147 |
| Mercimek |
%111 |
| Sarımsak |
%95 |
| Kuru Kayısı |
%93 |
Fiyatı en fazla artan zeytinyağı (%172) olurken, aynı dönemde zeytin fiyatı ise sadece %29,2 oranında artıyor. Peki zeytin fiyatı ile zeytinyağı fiyatı arasındaki dengesizlik neden kaynaklanıyor?
Domates: Tüketici fiyatı 2,34 liradan 2,90 liraya %23,6 artış yaşıyor. Üretici de ise fiyat 1,53 liradan 1,96 liraya yüzde 28,7 artıyor. Domates fiyatında üreticiden tüketiciye fiyat farkı i yüzde 48.
Mercimek: Tüketici fiyatı 3,87 TL'den 6,64 TL'ye yüzde 71,4 artmış. Üretici fiyatı ise 1,37 TL'den 2,28 TL'ye yüzde 66,8 artmış. Hem üretici hem de tüketici fiyatları enflasyon oranının 4 katından fazla artarken aracıların fiyat makası da %190 düzeylerinde olmuş.
Ispanak: Ispanak fiyatları tüketicinin eline giderken son iki yılda 1,92 liradan 2,78 liraya yükselen bir fiyat artışının olduğu görülüyor. Ispanakta tüketici fiyatı yüzde 44,4 artıyor. Buna karşılık çiftçinin elinden çıkan fiyat 1,36 liradan 1,55 liraya yükseliyor. Artış %13,9. Tüketici ile üretici fiyat farkı ise yüzde 80.
Hayal Senem Sayan
tarım.com.tr