Kıtalararası Ticaret ve Yatırım Ortaklığı (TTIP) olarak adlandırılan, Türkiye’nin de yakından izlediği serbest ticaret anlaşması üzerinde çalışmalar sürerken, şampanyadan feta peynirine kadar yaklaşık 1.200 malın isim hakları baş ağrısı yarattı. AB’nin ortak tarım ve ekonomi programları içinde önemli bir yer edinen, ülkelere önemli avantajlar sağlayan “isim hakkı” konusunun, görüşmeleri tıkadığına değinen yetkililer, bu zorluğu nasıl aşacaklarına ilişkin kara kara düşünüyor. Yunanistan’a bütçesini dengelemesi ve iç pazarını daha liberal hale getirmesi konusunda baskı yapan AB, Amerika ile serbest ticaret anlaşması imzalarken, örneğin “Yunan peyniri”ni nasıl koruyacağına karar vermek zorunda.

ABD de üretiyor

AB politikasına göre belirli ürünlerin isim hakları, sadece o ürünlerin doğduğu ülkelere tanınmış durumda.

Bu politikanın, ticaret anlaşmasıyla tehlikeye girebileceğini, çok iyi müzakere edilmesi gerektiğini kaydeden uzmanlar, bu ürünlerin isim haklarının korunmasının, rekabetçilik açısından önemine de değiniyor.

Bu şekilde yaklaşık 1.200 kadar özel ürün olduğu belirtilirken, bunlar arasında “Parma salamı”, “Feta peyniri” gibi önemli ürünler de bulunuyor. Amerikan şirketleri her ne kadar bu ürünlerin bazılarını üretmese de, Yunan peynirinin bunlar arasında olmadığına dikkat çekiliyor. Nitekim Amerikan Kraft şirketinin ürünleri arasında, bu peynir de yer alıyor.

Benzer sorunun “gorgonzola” için de geçerli olduğu, ancak  “cheddar” ve “mozzarella” gibi peynir çeşitleri için herhangi bir korumanın söz konusu olmadığı hatırlatılıyor.
 
Koruma altında

Avrupa Birliği, 1992’de aralarında Yunan peyniri fetanın da bulunduğu pek çok ürünü koruma altına almış, isim hakkını üretici ülkelere devretmiş, bu ülkeler dışında üretilenlerin, söz konusu ismi kullanamayacağına karar vermişti.

Feta peynirinin, yaklaşık 6 bin yıllık bir tarihi bulunduğunu savunan Yunanistan, bu ürünü daha çok koyun ve keçi sütünden imal ediyor. Yunan yetkililer, “taklit” feta peynirlerinin inek sütünden yapıldığını belirtiyor. Borcunu ödemekte zorlanan ülkenin ihracatında önemli bir yer tutan peynir ihracatı, 2007-2014 yüzde 85 arttı. Yıllık peynir ihracatı 260 milyon euro’yu bulurken, AB, bu ürünün ihracatını ikiye katlamayı planlıyor.