Badem, çok yağış alan Karadeniz Bölgesi ile ilkbahar geç donları nedeniyle İç Anadolu Bölgesi haricinde Türkiye'nin her bölgesinde, taşlı, çorak, verimsiz, atıl ve eğimli arazilerde, düşük su ihtiyacıyla rahatlıkla yetiştiribilinecek nadir ürünlerdenden.  Anadolu aynı zamanda bademin gen kaynağı.

Sağlık üzerindeki olumlu etkileri nedeniyle de uzmanlar tarafından tüketimi önerilen bir kuruyemiş.

Son yıllarda badem üretiminde artış söz konusu. Dikim alanları 10 yılda 3,5 katına çıkmış durumda. Badem yetiştiriciliğine üreticilerden de ilgi var. Fakat halen iç tüketim için ihtiyacın çok önemli bir kısmı ithal ediliyor.

Üreticiler, bademin pazar sıkıntısı olmadığını fakat sektörün henüz yeni olmasından kaynaklı kırma-ayıklama tesisinin azlığı ve yetersizliğinden dolayı ürünün işlenememesinden kaynaklanan pazarlama sorunları yaşandığını kaydetti.

Bademe talep artıyor

Gülnar Badem Üreticilerini Destekleme Derneği Başkanı Ali Kozak, son 4-5 yılda üreticilerin badem yetiştiriciliğine büyük talep gösterdiğini söyledi.  

Son yıllarda üretimin ciddi bir oranda arttığını dile getiren Kozak, dikili badem alanlarının da son 10 yılda 3,5 katına çıktığını söyledi. Kozak, "Türkiye 2004 yılında 40 bin ton badem üretirken bu rakam 2015 yılında 90 bin tona yükseldi. 2010-2014 döneminde yaklaşık 312 milyon dolarlık badem ihracatı gerçekleştirilmiş, aynı dönemdeki ithalat miktarı ise yaklaşık 400 milyon doları bulmuştur. Dikili badem alanları son 10 yılda 3,5 katına çıktı. Üretim alanı 2004 yılında 78 bin dekar, 2008 yılında 100 bin, 2011'de 200 bin dekar. 2014 yılında 270 bin dekara ulaşmıştır. Son yıllarda kapama badem bahçelerinin artması ile üretimde ciddi artış söz konusudur" dedi.

Türkiye'de ağaç başına ortalama badem veriminin (kapama bahçelerde) 20-25 kilogram, yerli bademlerde ise 5-10 kilogram arasında olduğunu dile getiren Kozak, "Amerikan ağaç başına verim 40-50 kg arasındadır. Bunun başlıca sebebi bakımla alakalıdır. Badem susuz yetişebilen nadir ürünlerden olmakla beraber, sulanan badem bahçesinde verim en az 3-4 kat artmaktadır" diye konuştu.

Tesisler yetersiz  

Badem-kırma ayıklama tesislerindeki yetersizlik nedeniyle sektörün pazarlama sorunları yaşadığını dile getiren Kozak, üretici cephesini şu şekilde aktardı:

"Üreticilerimizin en büyük sorun tarım girdilerinin çok yüksek olmasıdır ve üretimde ileri üretim tekniklerine ulaşımın pahalı ve zor olması, modern badem yetiştiriciliği konusunda yetişmiş eleman bulunmaması en büyük handikaplardan. Türkiye Tarım Sigortaları Sistemi (TARSİM) de, badem poliçelerinde; kabuklu badem toptan kg fiyatları bademin cinsine göre, 7 TL ile 20 TL arasında değişmekte iken Tarsim tüm badem çeşitlerine aynı fiyat aralığını uygulamakta ve uygulanan fiyat en ucuz badem fiyatının altında kalıyor. Bununla birlikte poliçe ürünün çiçek dönemini kapsamadığından üreticilerimiz mağdur olmaktadır. Üretime geçen çiftçilerimizin sorunlarının başında ise badem yetiştiriciliği sektörünün (kapama bahçe tesisi) ülkemizde yeni bir sektör olmasından kaynaklanan, badem kırma-ayıklama tesislerinin az ve yetersiz olması ve bundan kaynaklanan pazarlama sorunu geliyor."

Bademe sağlık dopingi

Son dönemde badem iç tüketiminin arttığını belirten Kozak, sağlık üzerindeki olumlu etkilerinin buna katkı sağladığını söyledi.

Kozak, "Badem, bir Omega 3 kaynağı olarak; kalp ve damar dostudur. Kan pıhtılaşmasını ve damar sertliğini önler. Tansiyonu düşürür, şeker hastalarında riski azaltır. Adet döneminde kan şekeri düşüklüğünü önler. Bor bakımından zengindir, kemikleri güçlendirir. İçindeki kalsiyum kolesterol düzeyini düşürür kemik erimesini önler. Gebelik için çinko minerali içerir. Bedensel ve zihinsel yorgunluğu giderir. Kansere karşı koruyucudur, kalp dostudur. Bademin bu özelliklerinden dolayı son yıllarda fiyatlarının yükselmesine rağmen içerideki tüketiminde de artış gözlenmektedir. Özellikle apartmanlarda çiğ olarak tüketilmek üzere (kabuğu elle kırılma özelliği olan) işlem görmemiş Nonpareil badem talep edilmektedir. Tüketimdeki artışta, kardiyolog ve diyetisyenlerin badem tüketimini tavsiye etmeleri etken olmaktadır" diye konuştu.