TAYFUN ÖZKAYA

TARIM EKONOMİSİ DERNEĞİ BAŞKANI

Bugünlerde belediyeler stratejik planlarını hazırlıyorlar. Tarım ve kırsal kalkınma alanında nasıl bir gelecek planlanabilir? Bu yazı herhangi bir büyükşehir belediyesinin durumu ele alınarak hazırlanmışsa da, ilçe belediyeleri de benzer çalışmaları kendilerine uyarlayabilirler. Bu konuda kalın çizgilerle bir değerlendirme yapmaya çalışacağım. Geçen yazılarımda da belirttiğim gibi endüstriyel tarım; çiftçileri, fiyatları hızlı artan güya modern girdiler ve artmayan ürün fiyatları arasında eziyor, çevreyi ve toprağı bozuyor. Tüketiciler de marketlerden yüksek fiyata aldıkları bu ürünlerle hem sömürülüyor hem de zehirleniyorlar. Agroekolojik bir tarıma geçmek zorunlu. Agroekoloji organik tarıma indirgenemez, ancak onu da içerir. Agroekoloji; Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü FAO tarafından da kabul edilen ve uluslararası çiftçi/ köylü örgütü Via Campesina'nın öncülüğünü yaptığı bir bilim, uygulama ve harekettir. Belediyeler bu tarım sistemini yaymalı. Örneğin beş yıllık bir sürede belli bir başarı elde edilebilir. Bunu ölçmek için bazı sayısal ölçütler konulabilir. Bunlar şöyle örneklenebilir.

Beş yıl içinde il çapında sentetik tarım ilaçları ve kimyasal gübrelerin kullanımı yüzde 40 azaltılacaktır.

Beş yıl içinde ekolojik/organik üretim yapan çiftçi oranı yüzde 15 olacaktır.

Beş yıl içinde maksimum kalıntı limiti üstünde ürün üreten çiftçi sayısı yüzde 75 oranında azaltılacaktır. (Bunun için başlangıçtaki durumu saptamak için geniş bir sörvey yapılacaktır)

Beş yıl içinde yerel tohum kullanan çiftçi oranı yüzde 15 olacaktır.

Beş yıl içinde zeytin, meyve üretiminde pulluksuz tarım yapan çiftçilerin oranı yüzde 20 olacaktır.

Beş yıl içinde yağmur hasadı uygulayan çiftçilerin oranı yüzde 15 olacaktır.

Beş yıl içinde il çapında meraların yüzde 20'si bütüncül ve katılımcı mera yönetimi ile ıslah edilecektir.

Beş yıl içinde bütün ilçelerde ve il merkezinde tohum merkezleri kurulacaktır.

Beş yıl içinde ilde bütün yerel tohumların korunması sağlanacak, isteyenlere fideler ve tohumlar verilebilecektir.

Beş yıl içinde en önemli beş zararlı ve beş hastalığa karşı gerekli materyali üretebilecek biyolojik mücadele merkezi kurulacak

Bu hedefler yıllara da bölünerek uygulanabilir.

Bunları gerçekleştirmek için çeşitli eylemler/ etkinlikler planlanabilir. Birkaç örnek verelim.

Köylerde ev yapımı ilaçlarla uygulamalı eğitimler

Ev yapımı ilaçlarla yapılan demonstrasyonlar

Her ilçede seçilecek önder çiftçilerle yapılacak değişik konularda denemeler ve demonstrasyonlar

Başarılı ekolojik çiftçilerin tarla ve bahçelerine yapılan geziler

Agroekolojik konularda broşür, kitap, web sayfası, film yapımı

Her ilçede yerel tohumları üretecek bilgili çiftçileri seçme, bunlara laboratuvar desteği sağlama

Bu liste uzatılabilir. Uygulanan yaklaşım genel olarak çiftçiden çiftçiye (campesina a campesina) olmalıdır.

Diğer önemli alan, tarım ürünlerinin çiftçiden tüketiciye doğrudan pazarlanması ve tüketim alanıdır.

Hedefler şöyle olabilir:

Beş yıl içinde büyükşehirin her semtinde ve her ilçede bir köylü pazarı ve bunun içinde veya ayrı ekolojik köylü pazarı kurulacak.

Beş yıl içinde büyükşehirin bütün semtlerinde ve her ilçede en az bir adet gıda grubu veya tüketim kooperatifi kurulmuş ve etkili çalışıyor olacak.

Beş yıl içinde tüketim kooperatifleri, gıda grupları ve köylü pazarlarında ve belediye satış yerlerinde pazarlanan sebze ve meyve oranı yüzde 20 olacak.

Bunları gerçekleştirmek için aşağıda örnekleri verilen bazı eylemler/etkinlikler düşünülebilir:

Sebze, meyve hallerinde üretici kooperatiflerin yer alması için destek vermek

Ekolojik kooperatiflerin kurulmasını mali yönden desteklemek, başarılı kooperatiflere geziler düzenlemek, başarılı kooperatif önderlerine köylerde konferans verdirmek.

Ekolojik kooperatiflerin ürünlerinin alımında öncelik sağlamak

Çiftçilerin köylü pazarlarına katılmalarını kolaylaştırmak için ulaştırma desteği sağlamak. (kooperatiflerle dayanışma içinde)

Gıda grupları/ tüketim kooperatifleri/ topluluk destekli tarım gruplarına ürün paylaşımı, depo, yönetim için belediye bina ve tesislerinden yararlanmalarını sağlamak

Gıda analiz laboratuvarı kurmak, gıda güvenilirliği konusunda araştırma, sörveyler yapmak, çiftçilere belge vermek

Gıda grupları/tüketim kooperatifleri/topluluk destekli tarım gruplarına gıda analizi konusunda destek sağlamak

Tarım ve Orman Bakanlığı ile tarım ilaçları kalıntıları konusunda denetim yetkisi elde etmek için görüşme yapmak ve gerekli mevzuatın çıkarılmasına çalışmak

Gerekli yetki elde edildiğinde tarım ürünlerinde maksimum kalıntı limitini aşan ürünleri saptamak ve önlemek için yaygın denetim imkânları yaratmak

Halka ve çiftçilere sağlıklı tarımsal üretim ve tüketimi konusunda eğitim çalışmaları (konferans, broşür, film vb.) yapmak

Kooperatifler ve gıda gruplarının yetersiz kaldığı konularda, semtlerde ve ilçelerde belediye satış yerleri açmak

İlde üretilemeyen tarım ürünleri konusunda diğer illerin belediye ve üretim kooperatifleri ile işbirliği yapmak, ürünleri karşılıklı olarak pazarlama

Ekmek, unlu ürünler, zeytinyağı, vb. konularda yerel tohumlara ve sağlıklı üretim süreçlerine dayanan ürünlerin geliştirilmesi için öncülük yapmak.

Bütün bu planların katılımcı bir süreç içinde belirlenmesi ve paydaşlarla anlaşarak yapılması son derecede önemli. Aksi takdirde uygulanamayan ve toplumca içselleştirilemeyen bir planlama yapılmış olur.